雜阿含959經[正聞本13299-13300經/佛光本951經](婆蹉種出家相應/道品誦/如來記說)(莊春江標點)
如是我聞:
一時,
佛住王舍城迦蘭陀竹園。
時,有婆蹉種出家來詣佛所,
合掌問訊,問訊已,退坐一面,白佛言:
「
瞿曇!何因、何緣餘
沙門、
婆羅門若有來問……,如上廣說。」
爾時,婆蹉種出家歎言:
「奇哉!瞿曇!弟子、
大師,
義同義、句同句、
味同味……乃至同第一義。瞿曇!我今詣摩訶目揵連,以如是義、如是句、如是味而問於彼,彼亦以如是義、如是句、如是味而答我,如今瞿曇所說。是故,瞿曇!真為奇特!大師、弟子,義同義、句同句、味同味;同第一義。」
爾時,婆蹉種出家有諸因緣至那梨聚落。
營事訖已,詣
尊者詵陀迦旃延所,共相問訊。
問訊已,退坐一面,問詵陀迦旃延:
「何因、何緣沙門瞿曇若有來問:『如來有後死、無後死、
有無後死、非有非無後死?』不為記說?」
詵陀迦旃延語婆蹉種出家:
「我今問汝,隨意答我。於汝意云何?若因、若緣,若{行身施}[種施設諸行]:若色、若無色,若想、若非想、若非想非非想,若彼因、彼緣、彼行無餘{行}滅,永滅已,
如來於彼有所記說,言:『有後死、無後死、有無後死、非有非無後死耶?』」
婆蹉種出家語詵陀迦旃延:
「若因、若緣,若種施設諸行:若色、若非色,若想、若非想、若非想非非想,彼因、彼緣、彼行無餘滅,云何瞿曇於彼記說:『如來有後死、無後死、有無後死、非有非無後死?』」
詵陀迦旃延語婆蹉種出家:
「是故,如來以是因、以是緣故,有問如來:『有後死、無後死、有無後死、非有非無後死?』不為記說。」
婆蹉種出家問詵陀迦旃延:
「汝於沙門瞿曇弟子,為日久如?」
詵陀迦旃延答言:
「少過三年,於正法律出家修梵行。」
婆蹉種出家言:
「詵陀迦旃延!
快得善利!少時出家而得如是身
律儀、口律儀,又得如是智慧辯才!」
時,婆蹉種出家聞詵陀迦旃延所說,歡喜、
隨喜,從坐起去。
別譯雜阿含192經(莊春江標點)
如是我聞:
一時,
佛在王舍城迦蘭陀竹林。
爾時,犢子梵志往詣佛所,問訊佛已在一面坐,白佛言:
「世尊!以何因緣諸餘沙門及婆羅門,若有所問,皆稱順答說:『我死此生彼、我死此不生彼、我死此亦生彼亦不生彼、我非生彼非非生彼?』」
犢子復言:
「瞿曇!如斯之難,何故不能稱順而答?」
佛告之曰:
「諸餘沙門、婆羅門不知色從因生,不知色
滅,不知色過,不知色
味,不知色
出要,以不能知色從因生……乃至不知色出要故,而於色:『我死此生彼、死此不生彼、死此亦生彼亦不生彼、非生彼非非生彼。』悉皆取著;受、想、行、識亦復如是。」
復告犢子:
「如來不爾,知色因,知色滅,知色味,知色過,知色出要,如實知之,如來如實能知色因、色滅、色過、色味、色出要,能知色:『我死此生彼……乃至非生[彼?]非非生彼。』悉皆不著;受、想、行、識亦復如是。」
佛告犢子:
「是故,此義甚深、廣大、無量、無邊,非算數所及。」
復告犢子:
「以是因緣,諸餘沙門、婆羅門等不達義趣,隨問強答,若問如來:『我色生彼、不生彼、亦生彼亦不生彼、非生彼非非生彼?』以無義理,置而不答,『我已生彼……乃至非生,非非生?』悉皆不答。」
犢子言:
「希有!瞿曇!汝及弟子義與義、句及與句味,所說之事等無差別。」
犢子復言:
「我於異時,至沙門目犍連所,我於爾時,以此句味問彼目連,彼以此義、句味而答於我。瞿曇!汝今所可宣說,與彼無異,是故,我今稱為希有!如此教法,昔所未有,亦未曾說,義理相順,善答斯問。」
犢子梵志聞佛所說,歡喜而去。
別譯雜阿含193經(莊春江標點)
爾時,尊者僧提迦旃延在那提城群寔迦所住之處。
爾時,犢子梵志以緣事故,往詣彼城。
既至彼已,營事已訖,即便往彼尊者僧提迦旃延所。
相問訊已,在一面坐,白尊者言:
「我有所疑,欲相諮問,汝若閑裕,聽我所問,願為解說。」
尊者告言:
「犢子!我聽汝問,然後乃知。」
犢子問言:
「以何因緣故,諸餘沙門、婆羅門有人來問:『死此生彼、死此不生彼、乃至非生彼、非非生彼。』悉皆能答;沙門瞿曇為以此問:『色死此生彼、乃至非生彼、非非生彼。』無義理故,置不答乎?」
尊者告言:
「我今問汝,隨汝所解而答於我。於汝意云何?若因、若緣,若行、若根本,若行所從生,若色、若無色,若有想、若無想,以此因、以此緣,以此行、以此根本,以此行所從生無餘寂滅、無想盡處,若如是等,無有因緣,無行、無相,及盡滅法,如來寧可說:『死此生彼、乃至說非生彼、非非生彼耶?』」
犢子言:
「迦旃延!如是因、如是緣,如是行、如是根本,如是行所從生,是色、是無色,是想、是無想,此等諸法,皆至無餘盡滅、無想滅盡,是等諸法,無有因緣,如來云何而當說之?」
犢子聞已,心懷歡喜,問尊者言:
「汝為佛弟子,從來久近?」
尊者答言:「我為佛弟子,始過三年。」
犢子言:
「迦旃延,汝獲大利,能於眾中身、口、智慧、辯才如是,於少時中,能具斯事,實為希有。」
犢子言:「我今緣事,欲還所止。」
尊者言:「
宜知是時。」
犢子梵志聞尊者語,歡喜而去。
相應部44相應8經/婆蹉氏經(無記相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
那時,
遊行者婆蹉氏去見
世尊。抵達後,與世尊一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後,在一旁坐下。在一旁坐下的遊行者婆蹉氏對世尊說這個:
「
喬達摩尊師!怎麼樣,世界是常恆的嗎?」
「婆蹉!這不被我所記說:『世界是常恆的。』」……(中略)
「喬達摩尊師!那麼,死後如來既非存在也非不存在嗎?」
「婆蹉!這也不被我所記說:『死後如來既非存在也非不存在。』」
「喬達摩尊師!什麼因、什麼
緣,以那個被這樣詢問的其他外道遊行者們有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』呢?喬達摩尊師!又,什麼因、什麼緣,被這樣詢問的喬達摩尊師沒有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』呢?」
「婆蹉!其他外道遊行者們
認為色是我,
或我擁有色,或色在我中,
或我在色中,認為受是我……(中略)想……(中略)諸行……(中略)認為識是我,或我擁有識,或識在我中,或我在識中,因此,被這樣詢問的其他外道遊行者們有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』
婆蹉!但
如來、
阿羅漢、
遍正覺者認為色不是我,或我不擁有色,或色不在我中,或我不在色中,認為受不是我……(中略)認為想不……(中略)認為諸行不……(中略)認為識不是我,或我不擁有識,或識不在我中,或我不在識中,因此,被這樣詢問的如來沒有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』」
那時,遊行者婆蹉氏從座位起來後去見
尊者目揵連。抵達後,與尊者目揵連一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後,在一旁坐下。在一旁坐下的遊行者婆蹉氏對尊者目揵連說這個:
「目揵連尊師!怎麼樣,世界是常恆的嗎?」
「婆蹉!這不被世尊記說:『世界是常恆的。』」……(中略)
「目揵連尊師!那麼,死後如來既非存在也非不存在嗎?」
「婆蹉!這也不被世尊記說:『死後如來既非存在也非不存在。』」
「目揵連尊師!什麼因、什麼緣,以那個被這樣詢問的其他外道遊行者們有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』呢?目揵連尊師!又,什麼因、什麼緣,以那個被這樣詢問的
沙門喬達摩這麼問時,他不這麼回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』呢?」
「婆蹉!其他外道遊行者們認為色是我,或我擁有色,或色在我中,或我在色中,認為受是我……(中略)想……(中略)諸行……(中略)認為識是我,或我擁有識,或識在我中,或我在識中,因此,被這樣詢問的其他外道遊行者們有這樣的回答:『世界是常恆的……(中略)或死後如來既非存在也非不存在。』
婆蹉!但如來、阿羅漢、遍正覺者認為色不是我,或我不擁有色,或色不在我中,或我不在色中,認為受不是我……(中略)認為想不……(中略)認為諸行不……(中略)認為識不是我,或我不擁有識,或識不在我中,或我不在識中,因此,被這樣詢問的如來沒有這樣的回答:『世界是常恆的,或
世界是非常恆的,或世界是有邊的,或世界是無邊的,或命即是身體,或
命是一身體是另一,或死後如來存在,或死後如來不存在,或死後如來存在且不存在,或死後如來既非存在也非不存在。』」
「不可思議啊,目揵連尊師!
未曾有啊,目揵連尊師!確實是因為大師正與弟子的道理與道理、字句與字句將能會合、將能集合、將能不違失,即:在最上句上。
目揵連尊師!這裡,我去見沙門喬達摩後,詢問這件事,沙門喬達摩也以這些句、這些字句為我解說這個義理,猶如目揵連
尊師。
不可思議啊,目揵連尊師!未曾有啊,目揵連尊師!確實是因為大師正與弟子的道理與道理、字句與字句將能會合、將能集合、將能不違失,即:在最上句上。」
相應部44相應11經/沙比雅迦旃延經(無記相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
有一次,
尊者沙比雅迦旃延住在那低葛的磚屋中。
那時,
遊行者婆蹉氏去見尊者沙比雅迦旃延。抵達後,與尊者沙比雅迦旃延一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後,在一旁坐下。在一旁坐下的遊行者婆蹉氏對尊者沙比雅迦旃延說這個:
「迦旃延尊師!怎麼樣,死後如來存在嗎?」
「婆蹉!這不被世尊
記說:『死後如來存在。』」
「迦旃延尊師!那麼,死後如來不存在嗎?」
「婆蹉!這也不被世尊記說:『死後如來不存在。』」
「迦旃延尊師!怎麼樣,
死後如來存在且不存在嗎?」
「婆蹉!這不被世尊記說:『死後如來存在且不存在。』」
「迦旃延尊師!那麼,死後如來既非存在也非不存在嗎?」
「婆蹉!這也不被世尊記說:『死後如來既非存在也非不存在。』」
「迦旃延尊師!當被像這樣問:『怎麼樣?迦旃延尊師!死後如來存在嗎?』你說:『婆蹉!這不被世尊記說:「死後如來存在。」』當被像這樣問:『迦旃延尊師!那麼,死後如來不存在嗎?』你說:『婆蹉!這也不被世尊記說:「死後如來不存在。」』當被像這樣問:『怎麼樣?迦旃延尊師!死後如來存在且不存在嗎?』你說:『婆蹉!這不被世尊記說:「死後如來存在且不存在。」』當被像這樣問:『迦旃延尊師!那麼,死後如來既非存在也非不存在嗎?』你說:『婆蹉!這也不被世尊記說:「死後如來既非存在也非不存在。」』迦旃延尊師!什麼因、什麼緣,這不被沙門喬達摩記說?」
「婆蹉!對
安立『有色者』或『無色者』,或『有想者』或『無想者』或『非想非非想者』的所有因與所有緣,如果那因與緣全部完全地、每一方面完全地、無殘餘地被滅,安立者如何安立他為『有色者』或『無色者』,或『有想者』或『無想者』或『非想非非想者』呢?」
「迦旃延尊師!你是出家多久者呢?」
「
道友!不久,三年。」
「道友!凡雖是僅以這麼久,他就能有這麼多,更不用說超過這樣者了!」
無記相應完成,其
攝頌:
「讖摩長老尼、阿奴羅度,『舍利弗』、拘絺羅,
目揵連與婆蹉,論議堂、阿難,
沙比雅第十一。」
六處篇第四,其攝頌:
「六處、受,婦女、閻浮車,
沙門達葛、目揵連,質多、聚落主、{有}[無?]為,『無記』十種。」
六處篇相應巴利終了。
巴利語經文(台灣嘉義法雨道場流通的word版本)
SN.44.8/ 8. Vacchagottasuttaṃ
417. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca– “kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko”ti? Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, mayā– ‘sassato loko’ti …pe… “Kiṃ pana, bho gotama, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṃ mayā– ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.
“Ko nu kho, bho gotama, hetu, ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā? Ko pana, bho gotama, hetu, ko paccayo, yena bhoto gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’tipi …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti?
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā rūpaṃ attato samanupassanti, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ Vedanaṃ attato samanupassanti …pe… saññaṃ …pe… saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ attato samanupassanti, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na vedanaṃ attato samanupassati …pe… na saññaṃ …pe… na saṅkhāre …pe… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’tipi …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti.
Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahāmoggallānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca– “kiṃ nu kho, bho moggallāna, sassato loko”ti? Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā– ‘sassato loko’ti …pe… “Kiṃ pana, bho moggallāna, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā– ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.
“Ko nu kho, bho moggallāna, hetu, ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā? Ko pana, bho moggallāna, hetu, ko paccayo yena samaṇassa gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’tipi …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti?
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā rūpaṃ attato samanupassanti, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassanti …pe… saññaṃ …pe… saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ attato samanupassanti, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na vedanaṃ attato samanupassati …pe… na saññaṃ …pe… na saṅkhāre …pe… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti– ‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi, ‘anantavā loko’tipi, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīran’tipi, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran’tipi, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti.
“Acchariyaṃ, bho moggallāna, abbhutaṃ, bho moggallāna! Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati, samessati, na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmiṃ. Idānāhaṃ, bho moggallāna, samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ apucchiṃ. Samaṇopi me gotamo etehi padehi etehi byañjanehi etamatthaṃ byākāsi, seyyathāpi bhavaṃ moggallāno. Acchariyaṃ, bho moggallāna, abbhutaṃ, bho moggallāna! Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmin”ti. Aṭṭhamaṃ.
SN.44.11/ 11. Sabhiyakaccānasuttaṃ
420. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sabhiyo kaccāno ñātike viharati giñjakāvasathe. Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā sabhiyo kaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sabhiyena kaccānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ sabhiyaṃ kaccānaṃ etadavoca– “kiṃ nu kho bho, kaccāna, hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti? “Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā– ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti. “Kiṃ pana, bho kaccāna, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā– ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.
“Kiṃ nu kho, bho kaccāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti? “Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā– ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti. “Kiṃ pana, bho kaccāna, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā– ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.
“‘Kiṃ nu kho, bho kaccāna, hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti, iti puṭṭho samāno– ‘abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā– hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vadesi ‘Kiṃ pana, bho kaccāna, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti, iti puṭṭho samāno– ‘abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā– na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho kaccāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti, iti puṭṭho samāno– ‘abyākataṃ kho etaṃ, vaccha bhagavatā– hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho kaccāna, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti, iti puṭṭho samāno– ‘etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā– neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vadesi. Ko nu kho, bho kaccāna, hetu, ko paccayo, yenetaṃ abyākataṃ samaṇena gotamenā”ti? “Yo ca, vaccha, hetu, yo ca paccayo paññāpanāya rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā, so ca hetu, so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesaṃ nirujjheyya. Kena naṃ paññāpayamāno paññāpeyya rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā”ti. “Kīvaciraṃ pabbajitosi, bho kaccānā”ti? “Naciraṃ, āvuso, tīṇi vassānī”ti. “Yassapa’ssa, āvuso, etamettakena ettakameva taṃpa’ssa bahu, ko pana vādo evaṃ abhikkante”ti! Ekādasamaṃ.
Abyākatasaṃyuttaṃ samattaṃ.
Tassuddānaṃ–
Khemātherī anurādho, sāriputtoti koṭṭhiko;
Moggallāno ca vaccho ca, kutūhalasālānando.
Sabhiyo ekādasamanti.
Saḷāyatanavaggo catuttho.
Tassuddānaṃ–
Saḷāyatanavedanā, mātugāmo jambukhādako;
Sāmaṇḍako moggallāno, citto gāmaṇi saṅkhataṃ.
Abyākatanti dasadhāti.