北傳:雜阿含890經 南傳:相應部43相應12-44經 關涉主題:(略) (更新)
雜阿含890經[正聞本12962-12982經/佛光本604經](修證相應/雜因誦/如來記說)(莊春江標點)
  如是我聞
  一時住舍衛國祇樹給孤獨園。
  爾時,世尊告諸比丘
  「當為汝說無為法及無為道跡,諦聽!善思
  云何無為法?謂:貪欲永盡,瞋恚、愚癡永盡,一切煩惱永盡,是無為法。
  云何為無為道跡?謂八聖道分:正見、正{智}[志]、正語、正業、正命、正方便、正念、正定,是名無為道跡。」
  佛說此經已,諸比丘聞佛所說,歡喜奉行。
  如無為,如是,難見、不動、不屈、不死、無、覆蔭、洲渚、濟渡、依止、擁護、不流轉、離熾焰、離燒然、流通、清涼、微妙、安隱、無病、無所有、涅槃亦如是說。

相應部43相應12經/無為經(無為相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
  「比丘們!我將為你們教導無為與導向無為之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無為呢?比丘們!凡貪的滅盡、瞋的滅盡、癡的滅盡,比丘們!這被稱為無為。
  比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是,比丘們!這被稱為導向無為之道。
  比丘們!像這樣,我已為你們教導無為、導向無為之道。
  比丘們!凡出自憐愍應該被老師、利益者、憐愍者為了弟子作的,那個被我為你們做了。比丘們!有這些樹下、這些空屋,比丘們!你們要修禪,不要放逸,不要以後成為後悔者,這是我們為你們的教誡。」
  「比丘們!我將為你們教導無為與導向無為之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無為呢?比丘們!凡貪的滅盡、瞋的滅盡、癡的滅盡,比丘們!這被稱為無為。
  比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是觀,比丘們!這被稱為導向無為之道。
  比丘們!像這樣,我已為你們教導無為、導向無為之道。
  ……(中略)這是我們為你們的教誡。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是有尋有伺定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是無尋唯伺定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是無尋無伺定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是空定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是無相定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道呢?是無願定,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘住於在身上隨看著身:熱心的、正知的、有念的,調伏世間中的貪婪、憂後,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘住於在諸受上隨看著受……(中略)比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘住於在心上隨看著心……(中略)比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘住於在諸法上隨看著法……(中略)比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘為了未生起的惡不善法之不生起使意欲生起、努力、發動活力、盡心、勤奮,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘為了已生起的惡不善法之捨斷使意欲生起、努力、發動活力、盡心、勤奮,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘為了未生起的善法之生起使意欲生起、努力、發動活力、盡心、勤奮,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘為了已生起的諸善法之存續、不忘失、增大、成滿、修習圓滿使意欲生起、努力、發動活力、盡心、勤奮,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘修習具備意欲定勤奮之行的神足,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘修習具備活力定勤奮之行的神足,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘修習具備心定勤奮之行的神足,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘修習具備考察定勤奮之行的神足,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習信根,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離……(中略)修習活力根,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習念根,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習定根,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習慧根,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離……(中略)修習信力,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習活力之力,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習念力,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習定力,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習慧力,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習念覺支,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習擇法覺支……(中略)修習活力覺支……(中略)修習喜覺支……(中略)修習寧靜覺支……(中略)修習覺支,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習平靜覺支,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習正見,比丘們!這被稱為導向無為之道。……(中略)。」
  「比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘……(中略)修習正志……(中略)修習正語……(中略)修習正業……(中略)修習正命……(中略)修習正精進……(中略)修習正念。」
  「比丘們!我將為你們教導無為與導向無為之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無為呢?……(中略)。
  比丘們!而什麼是導向無為之道?比丘們!這裡,比丘依止遠離、依止離貪、依止滅、捨棄的成熟修習正定,比丘們!這被稱為導向無為之道。
  比丘們!像這樣,我已為你們教導無為、導向無為之道。
  比丘們!凡出自憐愍應該被老師、利益者、憐愍者為了弟子作的,那個被我為你們做了。比丘們!有這些樹下、這些空屋,比丘們!你們要修禪,不要放逸,不要以後成為後悔者,這是我們為你們的教誡。」

相應部43相應13經/無彎曲經(無為相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
  「比丘們!我將為你們教導無彎曲與導向無彎曲之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無彎曲呢?……(中略)。」(應該如無為那樣使之被細說)

相應部43相應14-43經/無漏經等(無為相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
  「比丘們!我將為你們教導無與導向無漏之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無漏呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導真實與導向真實之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是真實呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導彼岸與導向彼岸之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是彼岸呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導微妙的與導向微妙的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是微妙的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導極難見的與導向極難見的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是極難見的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導不衰老的與導向不衰老的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是不衰老的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導堅固的與導向堅固的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是堅固的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導不壞散的與導向不壞散的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是不壞散的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導不可見與導向不可見之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是不可見呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導無虛妄與導向無虛妄之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無虛妄呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導寂靜的與導向寂靜的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是寂靜的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導不死與導向不死之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是不死的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導勝妙的與導向勝妙的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是勝妙的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導吉祥的與導向吉祥的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是吉祥的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導安穩的與導向安穩的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是安穩的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導渴愛的滅盡與導向渴愛的滅盡之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是渴愛的滅盡呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導不可思議的與導向不可思議的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是不可思議的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導未曾有的與導向未曾有的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是未曾有的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導無災難的與導向無災難的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無災難的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導無災難法與導向無災難法之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無災難法呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導涅槃與導向涅槃之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是涅槃呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導無瞋害的與導向無瞋害的之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無瞋害的呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導離貪與導向離貪之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是離貪呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導純淨與導向純淨之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是純淨呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導解脫與導向解脫之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是解脫呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導無阿賴耶與導向無阿賴耶之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是無阿賴耶呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導洲(島)與導向洲之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是洲呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導庇護所與導向庇護所之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是庇護所呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導救護所與導向救護所之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是救護所呢?……(中略)。」
  「比丘們!我將為你們教導歸依處與導向歸依處之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是歸依處呢?……(中略)。」

相應部43相應44經/彼岸經(無為相應/處篇/如來記說)(莊春江譯)
  「比丘們!我將為你們教導彼岸與導向彼岸之道,你們要聽它!
  比丘們!而什麼是彼岸呢?比丘們!凡貪的滅盡、瞋的滅盡、癡的滅盡,比丘們!這被稱為彼岸。
  比丘們!而什麼是導向彼岸之道呢?是身至念,比丘們!這被稱為導向彼岸之道。
  比丘們!像這樣,我已為你們教導彼岸、導向彼岸之道。
  比丘們!凡出自憐愍應該被老師、利益者、憐愍者為了弟子作的,那個被我為你們做了。比丘們!有這些樹下、這些空屋,比丘們!你們要修禪,不要放逸,不要以後成為後悔者,這是我們為你們的教誡。」(應該如無為那樣使之被細說)
  第二品,其攝頌
  「無為、無傾斜、無漏,真實、彼岸、微妙的、極難見的,
   不衰老的、堅固的、不壞散的,不可見、無虛妄、寂靜的。
   不死、勝妙的、吉祥的、安穩的,渴愛的滅盡、不可思議的、未曾有的,
   無災難的、無災難法,涅槃,這被善逝教導。
   無瞋害的、離貪,純淨、解脫、無阿賴耶,
   島、庇護所、救護所,歸依處、彼岸。」
  無為相應完成。

巴利語經文(台灣嘉義法雨道場流通的word版本)
SN.43.12/(1) Asaṅkhatasuttaṃ
   377. “Asaṅkhatañca vo, bhikkhave, desessāmi asaṅkhatagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, asaṅkhataṃ? Yo, bhikkhave, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo– idaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhataṃ. Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Samatho. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo. Iti kho, bhikkhave, desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmimaggo. Yaṃ, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.
   “Asaṅkhatañca vo, bhikkhave, desessāmi asaṅkhatagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, asaṅkhataṃ? Yo, bhikkhave, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo – idaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhataṃ. Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Vipassanā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo. Iti kho, bhikkhave, desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ …pe… ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Savitakko savicāro samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Avitakko vicāramatto samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Avitakko avicāro samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Suññato samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Animitto samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Appaṇihito samādhi. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmi-maggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmi-maggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu vīmaṃsasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhindriyaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu vīriyindriyaṃ bhāveti vivekanissitaṃ …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu satindriyaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu samādhindriyaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu paññindriyaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhābalaṃ bhāveti vivekanissitaṃ …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu vīriyabalaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu satibalaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu samādhibalaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu paññābalaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti …pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe…
   “Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu sammādiṭṭhiṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo …pe… katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu sammāsaṅkappaṃ bhāveti …pe… sammāvācaṃ bhāveti …pe… sammākammantaṃ bhāveti …pe… sammā-ājīvaṃ bhāveti …pe… sammāvāyāmaṃ bhāveti …pe… sammāsatiṃ bhāveti …pe… asaṅkhatañca vo bhikkhave, desessāmi asaṅkhatagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, asaṅkhataṃ …pe…? Katamo ca, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo? Idha, bhikkhave, bhikkhu sammāsamādhiṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ Ayaṃ vuccati, bhikkhave, asaṅkhatagāmimaggo. Iti kho, bhikkhave, desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmimaggo. Yaṃ, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī”ti. Paṭhamaṃ.

SN.43.13/(2) Anatasuttaṃ
   378. “Anatañca vo, bhikkhave, desessāmi, anatagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, anataṃ …pe…”. (yathā asaṅkhataṃ tathā vitthāretabbaṃ). Dutiyaṃ.

SN.43.14-43/(3- 32) Anāsavādisuttaṃ
   379-408. “Anāsavañca vo, bhikkhave, desessāmi anāsavagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, anāsavaṃ …pe… saccañca vo, bhikkhave, desessāmi saccagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, saccaṃ …pe… pārañca vo, bhikkhave, desessāmi pāragāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, pāraṃ …pe… nipuṇañca vo, bhikkhave, desessāmi nipuṇagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, nipuṇaṃ …pe… sududdasañca vo, bhikkhave, desessāmi sududdasagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, sududdasaṃ …pe… ajajjarañca vo, bhikkhave, desessāmi ajajjaragāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, ajajjaraṃ …pe… dhuvañca vo, bhikkhave, desessāmi dhuvagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, dhuvaṃ …pe… apalokitañca vo, bhikkhave, desessāmi apalokitagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, apalokitaṃ …pe… anidassanañca vo, bhikkhave, desessāmi anidassanagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, anidassanaṃ …pe… nippapañcañca vo, bhikkhave, desessāmi nippapañcagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, nippapañcaṃ …pe…?
   “Santañca vo, bhikkhave, desessāmi santagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, santaṃ …pe… amatañca vo, bhikkhave, desessāmi amatagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, amataṃ …pe… paṇītañca vo, bhikkhave, desessāmi paṇītagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, paṇītaṃ …pe… sivañca vo, bhikkhave desessāmi sivagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, sivaṃ …pe… khemañca vo, bhikkhave, desessāmi khemagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, khemaṃ …pe… taṇhākkhayañca vo, bhikkhave, desessāmi taṇhākkhayagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, taṇhākkhayaṃ …pe…?
   “Acchariyañca vo, bhikkhave, desessāmi acchariyagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, acchariyaṃ …pe… abbhutañca vo, bhikkhave, desessāmi abbhutagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, abbhutaṃ …pe… anītikañca vo, bhikkhave, desessāmi anītikagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, anītikaṃ …pe… anītikadhammañca vo, bhikkhave, desessāmi anītikadhammagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, anītikadhammaṃ …pe… nibbānañca vo, bhikkhave, desessāmi nibbānagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, nibbānaṃ …pe… abyāpajjhañca vo, bhikkhave, desessāmi abyāpajjhagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, abyāpajjhaṃ …pe… virāgañca vo, bhikkhave, desessāmi virāgagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamo ca, bhikkhave, virāgo …pe…?
   “Suddhiñca vo, bhikkhave, desessāmi suddhigāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamā ca, bhikkhave, suddhi …pe… muttiñca vo, bhikkhave, desessāmi muttigāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamā ca, bhikkhave, mutti …pe… anālayañca vo, bhikkhave, desessāmi anālayagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamo ca, bhikkhave, anālayo …pe… dīpañca vo, bhikkhave, desessāmi dīpagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, dīpaṃ …pe… leṇañca vo, bhikkhave, desessāmi leṇagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, leṇaṃ …pe… tāṇañca vo, bhikkhave, desessāmi tāṇagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, tāṇaṃ …pe… saraṇañca vo, bhikkhave, desessāmi saraṇagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, saraṇaṃ …pe…anusāsanī”ti? Bāttiṃsatimaṃ.

SN.43.44/(33) Parāyanasuttaṃ
   409. “Parāyanañca vo, bhikkhave, desessāmi parāyanagāmiñca maggaṃ. Taṃ suṇātha. Katamañca, bhikkhave, parāyanaṃ? Yo, bhikkhave, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo– idaṃ vuccati, bhikkhave, parāyanaṃ. Katamo ca, bhikkhave, parāyanagāmī maggo? Kāyagatāsati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, parāyanagāmimaggo. Iti kho, bhikkhave, desitaṃ vo mayā parāyanaṃ, desito parāyanagāmimaggo. Yaṃ, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī”ti. (yathā asaṅkhataṃ tathā vitthāretabbaṃ). Tettiṃsatimaṃ.
   Dutiyo vaggo.
   Tassuddānaṃ–
   Asaṅkhataṃ anataṃ anāsavaṃ, saccañca pāraṃ nipuṇaṃ sududdasaṃ;
   Ajajjaraṃ dhuvaṃ apalokitaṃ, anidassanaṃ nippapañca santaṃ.
   Amataṃ paṇītañca sivañca khemaṃ, taṇhākkhayo acchariyañca abbhutaṃ;
   Anītikaṃ anītikadhammaṃ, nibbānametaṃ sugatena desitaṃ.
   Abyāpajjho virāgo ca, suddhi mutti anālayo;
   Dīpo leṇañca tāṇañca, saraṇañca parāyananti.
   Asaṅkhatasaṃyuttaṃ samattaṃ.
南北傳經文比對(莊春江作):