雜阿含789經[正聞本1049-1056經/佛光本801經](聖道分相應/道品誦/修多羅)(莊春江標點)
如是我聞:
一時,
佛住舍衛國祇樹給孤獨園。
時,有生聞
婆羅門來詣佛所,
稽首佛足,與世尊面相
問訊、
慰勞已,退坐一面,白佛言:
「
瞿曇!所謂正見者,何等為正見?」
佛告婆羅門:
「正見有二種:有正見世俗、有
漏、有取、轉向
善趣;有正見是聖、出世間、無漏、不取、
正盡苦、轉向苦邊。
何等為正見世俗、有漏、有取、轉向善趣?謂:正見有施、有說、有齋……乃至
自知不受後有。婆羅門!是名正見世俗、有漏、有取、向於善趣。
婆羅門!何等為正見是聖、出世間、無漏、不取、正盡苦、轉向苦邊?謂:
聖弟子苦、苦思惟,
集……
滅……
道、道思惟,無漏思惟相應,於法選擇、分別、求覺、巧便、黠慧、觀察,是名正見,是聖、出世間、無漏、不取、正盡苦、轉向苦邊。」
佛說此經已,生聞婆羅門聞佛所說,歡喜、
隨喜,從座起去。
如正見,如是,正志、正語、正業、正命、正方便、正念、正定,一一經如上說。
中阿含189經/聖道經(莊春江標點)
我聞如是:
一時,
佛遊拘樓瘦劍磨瑟曇拘樓都邑。
爾時,
世尊告諸
比丘:
「有
一道,令眾生得清淨,離愁慼啼哭,滅憂苦懊惱,便得如法,謂:
聖正定有習、
有助,亦復有具而有七支,於聖正定說習、說助,亦復說具,云何為七?正見、正志、正語、正業、正命、正方便、正念,若有以此七支習、助、具,善趣向心得一者,是謂:聖正定有習、有助,亦復有具,所以者何?正見生正志,正志生正語,正語生正業,正業生正命,正命生正方便,正方便生正念,正念生正定,賢
聖弟子如是心正定,頓盡婬、怒、癡,賢聖弟子
如是正心解脫,頓知:『
生已盡,
梵行已立,
所作已辦,
不更受有。』知如真。
彼中,正見最在其前,若見邪見是邪見者,是謂正見,若見正見是正見者,亦謂正見。云何邪見?謂此見:無施、
無齋、無有咒說,無善、惡業,無善、惡業報,無此世、彼世,無父、無母,世無
真人往至善處,
善去、善向此世、彼世自知、自覺、自作證
成就遊,是謂邪見。云何正見?謂此見:有施、有齋,亦有咒說,有善惡業,有善惡業報,有此世彼世,有父有母,世有真人往至善處,善去、善向此世、彼世,自知、自覺,自作證成就遊,是謂正見。是為:見邪見是邪見者,是謂正見,見正見是正見者,亦謂正見;彼如是知已,則便求學,欲斷邪見成就正見,是謂正方便;比丘以念斷於邪見,成就正見,是謂正念,此三支隨正見,從見方便,是故,正見最在前也。
若見邪志是邪志者,是謂正志,若見正志是正志者,亦謂正志。云何邪志?欲念、恚念、害念,是謂邪志。云何正志?
無欲念、
無恚念、
無害念,是謂正志。是為:見邪志是邪志者,是謂正志,見正志是正志者,亦謂正志;彼如是知已,則便求學,欲斷邪志成就正志,是謂正方便。比丘以念斷於邪志,成就正志,是謂正念,此三支隨正志,從見方便,是故正見最在前也。
若見邪語是邪語者,是謂正語,若見正語是正語者,亦謂正語。云何邪語?妄言、
兩舌、
麁言、
綺語,是謂邪語。云何正語?離妄言、兩舌、麁言、{猗}[綺?]語,是謂正語。是為:見邪語是邪語者,是謂正語,見正語是正語者,亦謂正語;彼如是知已,則便求學,欲斷邪語成就正語,是謂正方便。比丘以念斷於邪語,成就正語,是謂正念,此三支隨正語,從見方便,是故正見最在前也。
若見邪業是邪業者,是謂正業,若見正業是正業者,亦謂正業。云何邪業?殺生、
不與取、
邪婬,是謂邪業。云何正業?離殺、不與取、邪婬,是謂正業。是為:見邪業是邪業者,是謂正業,見正業是正業者,亦謂正業。彼如是知已,則便求學,欲斷邪業成就正業,是謂正方便;比丘以念斷於邪業,成就正業,是謂正念,此三支隨正業,從見方便,是故正見最在前也。
若見邪命是邪命者,是謂正命,若見正命是正命者,亦謂正命。云何邪命?若有求無滿意,以若干種畜生之咒,邪命存命,彼不如法求衣被,以非法也,不如法求飲食、床榻、湯藥、諸生活具,以非法也,是謂邪命。云何正命?若不求無滿意,不以若干種畜生之咒,不邪命存命,彼如法求衣被,則以法也,如法求飲食、床榻、湯藥、諸生活具,則以法也,是謂正命。是為:見邪命是邪命者,是謂正命,見正命是正命者,亦謂正命;彼如是知已,則便求學,欲斷邪命,成就正命,是謂正方便。比丘以念斷於邪命,成就正命,是謂正念,此三支隨正命,從見方便,是故正見最在前也。
云何正方便?比丘者,已生惡法為斷故,發欲求方便,精勤舉心滅;未生惡法為不生故,發欲求方便,精勤舉心滅;未生善法為生故,發欲求方便,精勤舉心滅;已生善法為住不忘不退,轉增廣布,
修習滿具故,發欲求方便,精勤舉心滅,是謂正方便。
云何正念?比丘者,
觀內身如身……{觀至}[至觀?]
覺……心……法如法,是謂正念。
云何正定?比丘者,離欲、離惡不善之法……至得第四禪成就遊,是謂正定。
云何正解脫?比丘者,欲心解脫,恚、癡心解脫,是謂正解脫。
云何正智?比丘者,知欲心解脫,知恚、癡心解脫,是謂正智也。
是為:
學者成就八支,
漏盡
阿羅訶成就十支。云何學者成就八支?學正見……至學正定,是為學者成就八支。云何漏盡阿羅訶成就十支?
無學正見……至無學正智,是謂漏盡阿羅訶成就十支,所以者何?正見者斷於邪見,若因邪見生無量惡不善法者,彼亦斷之;若因正見生無量善法者,彼則修習令滿具足。……至正智者斷於
邪智,若因邪智生無量惡不善法者,彼亦斷之;若因正智生無量善法者,彼則修習令滿具足。是為:二十善品、二十不善品;是為:說四十大法品轉於
梵輪,
沙門、
梵志、天及魔、梵及餘世間無有能制而言非者。
若有沙門、梵志者,我所說四十大法品轉於梵輪,沙門、梵志、天及魔、梵及餘世間無有能制而言非者,彼於如法有十詰責,云何為十?若毀呰正見,稱譽邪見,若有邪見沙門、梵志,若供養彼而稱譽彼,若有沙門、梵志者,我所說四十大法品轉於梵輪,沙門、梵志、天及魔、梵及餘世間無有能制而言非者,彼於如法是謂一詰責。若毀呰……至正智,稱譽邪智,若有邪智沙門、梵志,若供養彼而稱譽彼,若有沙門、梵志,我所說四十大法品轉於梵輪,沙門、梵志、天及魔,梵及餘世間無有能制而言非者,彼於如法是謂第十詰責。若有沙門、梵志,我所說四十大法品轉於梵輪,沙門、梵志、天及魔、梵及餘世間無有能制而言非者,是謂於如法有十詰責。
若更有餘沙門、梵志,
蹲踞說蹲踞,
無所有說無所有,說無因、
說無作、說無業,謂:彼彼所作善惡
施設,斷絕破壞彼此,我所說四十大法品轉於梵輪,沙門、梵志、天及魔、梵及餘世間無有能制而言非者,彼亦有詰責、愁憂恐怖。」
佛說如是,彼諸比丘聞佛所說,歡喜奉行。
中部117經/四十大經(逐步品)(莊春江譯)
被我這麼聽聞:
有一次,
世尊住在舍衛城祇樹林給孤獨園。
在那裡,世尊召喚
比丘們:「比丘們!」
「
尊師!」那些比丘回答世尊。
世尊說這個:
「比丘們!我將為你們教導
有近因、
有資糧的
聖正定,你們要聽它!你們
要好好作意!我將說了。」
「是的,
大德!」那些比丘回答世尊。
世尊說這個:
「比丘們!而什麼是有近因、有資糧的聖正定呢?即:正見、正志、正語、正業、正命、正精進、正念,比丘們!凡被這七支準備的
心一境性,比丘們!這被稱為『有近因』、『有資糧』的聖正定。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?了知『邪見』為邪見;了知『正見』為正見,這是他的正見。
比丘們!而什麼是邪見呢?『沒有被施與的,沒有被祭祀的,沒有被供養的,沒有善作惡作業的果、果報,沒有這個世間,沒有其他世間,沒有母親,沒有父親,沒有
化生眾生,在世間中沒有
正行的、正行道的
沙門、
婆羅門以證智自作證後告知這個世間與其他世間。』比丘們!這是邪見。
比丘們!而什麼是正見呢?比丘們!我說這正見有二種:比丘們!有具諸漏、
福分、
依著之果報的正見;有聖、無漏、出世間、
道支的正見。
比丘們!而什麼是具諸漏、福分、依著之果報的正見呢?『有被施與的,有被祭祀的,有被供養的,有善作惡作業的果、果報,有這個世間,有其他世間,有母親,有父親,有化生眾生,在世間中有正行的、正行道的沙門、婆羅門以證智自作證後告知這個世間與其他世間。』比丘們!這是具諸漏、福分、依著之果報的正見。
比丘們!而什麼是聖、無漏、出世間、道支的正見呢?比丘們!凡聖心、無漏心、具足聖道、
修習聖道者的慧、慧根、慧力、
擇法覺支、正見道支,比丘們!這些被稱為聖、無漏、出世間、道支的正見。
他努力於邪見的捨斷、正見的具足,這是他自己的正精進;他具念捨斷邪見,具念
進入後住於正見,這是他自己的正念,這樣,這三法
繞著正見轉,即:正見、正精進、正念。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?了知『邪志』為邪志;了知『正志』為正志,這是他的正見。
比丘們!而什麼是邪志呢?欲的意向、惡意的意向、加害的意向,比丘們!這是邪志。
比丘們!而什麼是正志呢?比丘們!我說這正志有二種:有具諸漏、福分、依著之果報的正志;有聖、無漏、出世間、道支的正志。
比丘們!而什麼是具諸漏、福分、依著之果報的正志呢?
離欲的意向、
無惡意的意向、
無加害的意向,比丘們!這是具諸漏、福分、依著之果報的正志。
比丘們!而什麼是聖、無漏、出世間、道支的正志呢?凡聖心、無漏心、具足聖道、修習聖道者的思索、尋、意向、安止、細專注、心的導向、
語行,比丘們!這被稱為聖、無漏、出世間、道支的正志。
他努力於邪志的捨斷、正志的具足,這是他自己的正精進;他具念捨斷邪志,具念進入後住於正志,這是他自己的正念,這樣,這三法繞著正志轉,即:正見、正精進、正念。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?了知『邪語』為邪語;了知『正語』為正語,這是他的正見。
比丘們!而什麼是邪語呢?
妄語、
離間語、
粗惡語、
雜穢語,比丘們!這是邪語。
比丘們!而什麼是正語呢?比丘們!我說這正語有二種:有具諸漏、福分、依著之果報的正語;有聖、無漏、出世間、道支的正語。
比丘們!而什麼是具諸漏、福分、依著之果報的正語呢?妄語的戒絕、離間語的戒絕、粗惡語的戒絕、雜穢語的戒絕,比丘們!這是具諸漏、福分、依著之果報的正語。
比丘們!而什麼是聖、無漏、出世間、道支的正語呢?凡聖心、無漏心、具足聖道、修習聖道者的四種語惡行之遠離、棄離、迴避、戒絕,比丘們!這被稱為聖、無漏、出世間、道支的正語。
他努力於邪語的捨斷、正語的具足,這是他自己的正精進;他具念捨斷邪語,具念進入後住於正語,這是他自己的正念,這樣,這三法繞著正語轉,即:正見、正精進、正念。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?了知『邪業』為邪業;了知『正業』為正業,這是他的正見。
比丘們!而什麼是邪業呢?殺生、
未給予而取、
邪淫,比丘們!這是邪業。
比丘們!而什麼是正業呢?比丘們!我說這正業有二種:有具諸漏、福分、依著之果報的正業;有聖、無漏、出世間、道支的正業。
比丘們!而什麼是具諸漏、福分、依著之果報的正業呢?殺生的戒絕、未給予而取的戒絕、邪淫的戒絕,比丘們!這是具諸漏、福分、依著之果報的正業。
比丘們!而什麼是聖、無漏、出世間、道支的正業呢?凡聖心、無漏心、具足聖道、修習聖道者的三種身惡行之遠離、棄離、迴避、戒絕,比丘們!這被稱為聖、無漏、出世間、道支的正業。
他努力於邪業的捨斷、正業的具足,這是他自己的正精進;他具念捨斷邪業,具念進入後住於正業,這是他自己的正念,這樣,這三法繞著正業轉,即:正見、正精進、正念。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?了知『邪命』為邪命;了知『正命』為正命,這是他的正見。
比丘們!而什麼是邪命呢?設計、攀談、暗示、譏諷、
以利得換取其他利得,比丘們!這是邪命。
比丘們!而什麼是正命呢?比丘們!我說這正命有二種:有具諸漏、福分、依著之果報的正命;有聖、無漏、出世間、道支的正命。
比丘們!而什麼是具諸漏、福分、依著之果報的正命?比丘們!這裡,聖弟子捨斷邪命後,以正命營生,比丘們!這是具諸漏、福分、依著之果報的正命。
比丘們!而什麼是聖、無漏、出世間、道支的正命呢?凡聖心、無漏心、具足聖道、修習聖道者的邪命之遠離、棄離、迴避、戒絕,比丘們!這被稱為聖、無漏、出世間、道支的正命。
他努力於邪命的捨斷、正命的具足,這是他自己的正精進;他具念捨斷邪命,具念進入後住於正命,這是他自己的正念,這樣,這三法繞著正命轉,即:正見、正精進、正念。
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢?比丘們!正見者能生正志,正志者能生正語,正語者能生正業,正業者能生正命,正命者能生正精進,正精進者能生正念,正念者能生正定,正定者能生
正智,正智者能生正解脫。
比丘們!這樣,
有學為八支具備者,
阿羅漢為十支具備者。(在那裡,以正智離種種惡不善法,走到修習圓滿。)
在那裡,比丘們!正見為先導,比丘們!而正見如何為先導呢呢?比丘們!邪見被正見者除盡,且凡以邪見
為緣生成的種種惡不善法也被除盡,以正見為緣的種種善法走到修習圓滿。邪志被正志者除盡……(中略)邪語被正語者除盡……邪業被正業者除盡……邪命被正命者除盡……邪精進被正精進者除盡……邪念被正念者除盡……邪定被正定者除盡……邪智被正智者除盡……
邪解脫被正解脫者除盡,且凡以邪解脫為緣生成的種種惡不善法也被除盡,以正解脫為緣的種種善法走到修習圓滿。
比丘們!這樣,
二十個善的一邊與二十個不善的一邊:大四十
法的教說已被轉動,不能被任何沙門,或被婆羅門,或被天,或被魔,或被梵,或被世間中任何人反轉。
比丘們!如果任何沙門、婆羅門認為這大四十法的教說應該被呵責、應該被反駁,則他的主張在當生中會受十如法的非難而來到應該被呵責處:如果
尊師呵責正見,則他會尊敬、稱讚那些邪見的沙門、婆羅門。如果尊師呵責正志,則他會尊敬、稱讚那些邪志的沙門、婆羅門。如果尊師呵責正語……(中略)如果尊師呵責正業……如果尊師呵責正命……如果尊師呵責正精進……如果尊師呵責正念……如果尊師呵責正定……如果尊師呵責正智……如果尊師呵責正解脫,則他會尊敬、稱讚那些邪解脫的沙門、婆羅門。比丘們!凡任何沙門、婆羅門認為這大四十法的教說應該被呵責、應該被反駁,則他的主張在當生會受十如法的非難而來到應該被呵責處。
比丘們!即使是那些
歐卡拉的瓦砂與巴聶的無因論者、
無作業論者、
虛無論者,他們也不曾認為這大四十法的教說應該被呵責、應該被反駁,那是什麼原因?[因為]對毀呰、憤怒、非難之畏懼。」
世尊說這個,那些悅意的比丘歡喜世尊的所說。
四十大經第七終了。
巴利語經文(台灣嘉義法雨道場流通的word版本)
MN.117/(7) Mahācattārīsakasuttaṃ
136. Evaṃ me sutaṃ– ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi– “bhikkhavo”ti. “Bhadante”ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca– “ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi sa-upanisaṃ saparikkhāraṃ. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī”ti. “Evaṃ, bhante”ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca–
“Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi sa-upaniso saparikkhāro? Seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammā-ājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati; yā kho, bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā– ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi sa-upaniso itipi, saparikkhāro itipi. Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchādiṭṭhiṃ ‘micchādiṭṭhī’ti pajānāti, sammādiṭṭhiṃ ‘sammādiṭṭhī’ti pajānāti– sāssa hoti sammādiṭṭhi.
“Katamā ca, bhikkhave, micchādiṭṭhi? ‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti– ayaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi.
“Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi? Sammādiṭṭhiṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi– atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.
“Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchādiṭṭhiyā pahānāya vāyamati, sammādiṭṭhiyā, upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchādiṭṭhiṃ pajahati, sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati, sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
137. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāsaṅkappaṃ ‘micchāsaṅkappo’ti pajānāti, sammāsaṅkappaṃ ‘sammāsaṅkappo’ti pajānāti, sāssa hoti sammādiṭṭhi
“Katamo ca, bhikkhave, micchāsaṅkappo? Kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo– ayaṃ, bhikkhave, micchāsaṅkappo.
“Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo? Sammāsaṅkappaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi– atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo– ‘ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko’”.
“Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro– ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāsaṅkappassa pahānāya vāyamati, sammāsaṅkappassa upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāsaṅkappaṃ pajahati, sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
138. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāvācaṃ ‘micchāvācā’ti pajānāti, sammāvācaṃ ‘sammāvācā’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamā ca, bhikkhave, micchāvācā? Musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo– ayaṃ, bhikkhave, micchāvācā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā? Sammāvācaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi– atthi, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā? Musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī– ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchāvācāya pahānāya vāyamati, sammāvācāya upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāvācaṃ pajahati, sato sammāvācaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
139. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchākammantaṃ ‘micchākammanto’ti pajānāti, sammākammantaṃ ‘sammākammanto’ti pajānāti sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchākammanto? Pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro– ayaṃ, bhikkhave, micchākammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto? Sammākammantaṃpahaṃ, bhikkhave dvāyaṃ vadāmi– atthi, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī– ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī– ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchākammantassa pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchākammantaṃ pajahati, sato sammākammantaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
140. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchā-ājīvaṃ ‘micchā-ājīvo’ti pajānāti, sammā-ājīvaṃ ‘sammā-ājīvo’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchā-ājīvo? Kuhanā, lapanā, nemittikatā, nippesikatā, lābhena lābhaṃ nijigīsanatā – ayaṃ, bhikkhave, micchā-ājīvo. Katamo ca, bhikkhave, sammā-ājīvo? Sammā-ājīvaṃpahaṃ, bhikkhave dvāyaṃ vadāmi– atthi, bhikkhave, sammā-ājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammā-ājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammā-ājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchā-ājīvaṃ pahāya sammā-ājīvena jīvikaṃ kappeti– ayaṃ, bhikkhave, sammā-ājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammā-ājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchā-ājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī– ayaṃ, bhikkhave, sammā-ājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchā-ājīvassa pahānāya vāyamati, sammā-ājīvassa upasampadāya svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchā-ājīvaṃ pajahati, sato sammā-ājīvaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammā-ājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ– sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
141. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhiss bhikkhave, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammā-ājīvo pahoti, sammā-ājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekkho, dasaṅgasamannāgato arahā hoti. (tatrapi sammāñāṇena aneke pāpakā akusalā dhammā vigatā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti).
142. “Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sammāsaṅkappassa, bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti …pe… sammāvācassa, bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti… sammākammantassa, bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti… sammā-ājīvassa, bhikkhave, micchā-ājīvo nijjiṇṇo hoti… sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti… sammāsatissa, bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti… sammāsamādhissa, bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti… sammāñāṇassa, bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti… sammāvimuttassa, bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
“Iti kho, bhikkhave, vīsati kusalapakkhā, vīsati akusalapakkhā– mahācattārīsako dhammapariyāyo pavattito appaṭivattiyo samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.
143. “Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti– sammādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchādiṭṭhī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāsaṅkappaṃ ce bhavaṃ garahati ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati …pe… sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati… sammā-ājīvaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsamādhiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā. Yo koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme ime dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ okkalā vassabhaññā ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā tepi mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ napaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu. Taṃ kissa hetu? Nindābyārosa-upārambhabhayā”ti.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
Mahācattārīsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.