雜阿含250經[正聞本376經/佛光本252經](入處相應/六入處誦/修多羅)(莊春江標點)
如是我聞:
一時,
佛住王舍城迦蘭陀竹園。
時,
尊者舍利弗、尊者摩訶拘絺羅,俱在
耆闍崛山。
尊者摩訶拘絺羅
晡時從禪覺,詣尊者舍利弗所,共相
問訊已,退坐一面,語舍利弗言:
「欲有所問,寧有閑暇見答{已}[與]不?」
尊者舍利弗語摩訶拘絺羅:
「隨仁所問,知者當答。」
尊者摩訶拘絺羅問尊者舍利弗言:
「云何,尊者舍利弗!眼繫色耶?色繫眼耶?耳、聲,鼻、香,舌、味,身、觸,意、法;意繫法耶?法繫意耶?」
尊者舍利弗答尊者摩訶拘絺羅言:
「非眼繫色,非色繫眼……乃至非意繫法,非法繫意。尊者摩訶拘絺羅!於其中間,若彼欲貪是其繫也。
尊者摩訶拘絺羅!譬如:二牛,一黑、一白,共一軛鞅縛繫,人問言:『為黑牛繫白牛?為白牛繫黑牛?』為等問不?」
答言:
「不也,尊者舍利弗!非黑牛繫白牛,亦非白牛繫黑牛,然於中間,若軛、若繫鞅者,是彼繫縛。」
「如是,尊者摩訶拘絺羅!非眼繫色,非色繫眼……乃至非意繫法,非法繫意,中間欲貪是其繫也。尊者摩訶拘絺羅!若眼繫色,若色繫眼……乃至若意繫法,若法繫意,世尊不教人建立梵行,得盡苦邊。以非眼繫色,非色繫眼……乃至非意繫法,非法繫意故,世尊教人建立梵行,得盡苦邊。
尊者摩訶拘絺羅!世尊眼見色,若好、若惡不起欲貪,其餘眾生眼若見色,若好、若惡則起欲貪。是故,世尊說當斷欲貪,則心解脫。……乃至意、法,亦復如是。」
時,二正士展轉
隨喜,各還本處。
相應部35相應232經/拘絺羅經(處相應/處篇/修多羅)(莊春江譯)
有一次,
尊者舍利弗與尊者摩訶拘絺羅住在波羅奈仙人墜落處的鹿林。
那時,尊者摩訶拘絺羅傍晚時,從
獨坐出來,去見尊者舍利弗。抵達後,與尊者舍利弗一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後,在一旁坐下。在一旁坐下的尊者摩訶拘絺羅對尊者舍利弗說這個:
「舍利弗
學友!怎麼樣,眼是諸色的結縛?諸色是眼的結縛嗎?……(中略)舌是諸味道的結縛?諸味道是舌的結縛嗎?……(中略)意是諸法的結縛?諸法是意的結縛嗎?」
「拘絺羅學友!眼不是諸色的結縛;諸色也不是眼的結縛,但凡
緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。……(中略)舌不是諸味道的結縛;諸味道也不是舌的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。……(中略)意不是諸法的結縛;諸法也不是意的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。
學友!猶如黑牛與白牛,被一條繩子或繫繩連結(綁在一起),凡這麼說:『黑牛是白牛的結縛;白牛是黑牛的結縛。』那位說者正確地說嗎?」
「學友!這確實不是。」
「學友!黑牛不是白牛的結縛;白牛不是黑牛的結縛,凡牠們被一條繩子或繫繩連結,在那裡那是結縛。同樣的,學友!眼不是諸色的結縛;諸色也不是眼的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。……(中略)舌不是諸味道的結縛;諸味道也不是舌的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。……(中略)意不是諸法的結縛;諸法也不是意的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。
學友!如果眼是諸色的結縛,或諸色是眼的結縛,這為了苦的完全滅盡之梵行生活不被了知。學友!但因為眼不是諸色的結縛,諸色不是眼的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛,因此,為了苦的完全滅盡之梵行生活被了知。……(中略)如果舌是諸味道的結縛,或諸味道是舌的結縛,這為了苦的完全滅盡之梵行生活不被了知。學友!但因為舌不是諸味道的結縛,諸味道不是舌的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛,因此,為了苦的完全滅盡之梵行生活被了知。……(中略)如果意是諸法的結縛,或諸法是意的結縛,這為了苦的完全滅盡之梵行生活不被了知。學友!但因為意不是諸法的結縛,諸法不是意的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛,因此,為了苦的完全滅盡之梵行生活被了知。
學友!以這個法門,這也能被知道,如『眼不是諸色的結縛;諸色不是眼的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。……(中略)舌不是諸味道的結縛……(中略)意不是諸法的結縛;諸法不是意的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。』學友!
世尊的眼被看見,世尊以眼見色,世尊的意欲貪不存在,世尊是心
善解脫者。學友!世尊的耳被看見,世尊以耳聽聲音,世尊的意欲貪不存在,世尊是心善解脫者。學友!世尊的鼻被看見,世尊以鼻聞氣味,世尊的意欲貪不存在,世尊是心善解脫者。學友!世尊的舌被看見,世尊以舌嚐味道,世尊的意欲貪不存在,世尊是心善解脫者。學友!世尊的身被看見,世尊以身觸
所觸,世尊的意欲貪不存在,世尊是心善解脫者。學友!世尊的意被看見,世尊以意識知法,世尊的意欲貪不存在,世尊是心善解脫者。學友!以這個法門,這能被知道,如『眼不是諸色的結縛;諸色不是眼的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。耳不是……鼻不是……舌不是諸味道的結縛;諸味道不是舌的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。身不是……意不是諸法的結縛;諸法不是意的結縛,但凡緣於那兩者意欲貪生起處,在那裡那是結縛。』」
巴利語經文(台灣嘉義法雨道場流通的word版本)
SN.35.232/(5) Koṭṭhikasuttaṃ
232. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahākoṭṭhiko bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhiko sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhiko āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca–
“Kiṃ nu kho, āvuso sāriputta, cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ …pe… jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ, rasā jivhāya saṃyojanaṃ …pe… mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, dhammā manassa saṃyojanan”ti?
“Na kho, āvuso koṭṭhika, cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saṃyojanaṃ …pe… na jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ, na rasā jivhāya saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saṃyojanaṃ …pe… na mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, na dhammā manassa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saṃyojanaṃ.
“Seyyathāpi āvuso, kāḷo ca balībaddo odāto ca balībaddo ekena dāmena vā yottena vā saṃyuttā assu. Yo nu kho evaṃ vadeyya– ‘kāḷo balībaddo odātassa balībaddassa saṃyojanaṃ, odāto balībaddo kāḷassa balībaddassa saṃyojanan’ti, sammā nu kho so vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṃ, āvuso”. “Na kho, āvuso, kāḷo balībaddo odātassa balībaddassa saṃyojanaṃ, na odāto balībaddo kāḷassa balībaddassa saṃyojanaṃ. Yena ca kho te ekena dāmena vā yottena vā saṃyuttā taṃ tattha saṃyojanaṃ.
“Evameva kho, āvuso, na cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saṃyojanaṃ …pe… na jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ …pe… na mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, na dhammā manassa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
“Cakkhu vā, āvuso, rūpānaṃ saṃyojanaṃ abhavissa, rūpā vā cakkhussa saṃyojanaṃ, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya. Yasmā ca kho, āvuso, na cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya …pe…
“Jivhā, āvuso, rasānaṃ saṃyojanaṃ abhavissa, rasā vā jivhāya saṃyojanaṃ, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya. Yasmā ca kho, āvuso, na jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ, na rasā jivhāya saṃyojanaṃ; yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya …pe…
“Mano vā, āvuso, dhammānaṃ saṃyojanaṃ abhavissa, dhammā vā manassa saṃyojanaṃ, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya. Yasmā ca kho, āvuso, na mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, na dhammā manassa saṃyojanaṃ; yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
“Imināpetaṃ āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā na cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ …pe… na jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ …pe… na mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, na dhammā manassa saṃyojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
“Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato cakkhu. Passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato sotaṃ. Suṇāti bhagavā sotena saddaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato ghānaṃ. Ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato jivhā. Sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato kāyo. Phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato mano. Vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ. Chandarāgo bhagavato natthi. Suvimuttacitto bhagavā.
“Iminā kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā na cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ; yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ. Na sotaṃ… na ghānaṃ… na jivhā rasānaṃ saṃyojanaṃ, na rasā jivhāya saṃyojanaṃ; yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saṃyojanaṃ. Na kāyo… na mano dhammānaṃ saṃyojanaṃ, na dhammā manassa saṃyojanaṃ; yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanan”ti. Pañcamaṃ.