中部73經/婆蹉大經(遊行者品[8])(莊春江譯)[SA.964]
被我這麼聽聞:
有一次,
世尊住在王舍城栗鼠飼養處的竹林中。
那時,
遊行者婆蹉氏去見世尊。抵達後,與世尊一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後,就在一旁坐下。在一旁坐下的遊行者婆蹉氏對世尊說這個:
「我長久與
喬達摩先生生是共語者,請喬達摩
尊師簡要地為我教導善的不善的,
那就好了!」
「婆蹉!我可以簡要地為你教導善的不善的,婆蹉!我也可以詳細地為你教導善的不善的。婆蹉!但,我將簡要地為你教導善的不善的,你要聽!你要
好好作意!我將說。」
「是的,
大德!」遊行者婆蹉氏回答世尊。
世尊說這個:(193)
「婆蹉!貪是不善的,不貪是善的;婆蹉!瞋是不善的,不瞋是善的;婆蹉!癡是不善的,不癡是善的,婆蹉!像這樣,這三法是不善的,三法是善的。
婆蹉!殺生是不善的,殺生的戒絕是善的;婆蹉!
未被給與的拿取是不善的,未被給與的拿取的戒絕是善的;婆蹉!
邪淫是不善的,邪淫的戒絕是善的;婆蹉!
妄語是不善的,妄語的戒絕是善的;婆蹉!
離間語是不善的,離間語的戒絕是善的;婆蹉!
粗惡語是不善的,粗惡語的戒絕是善的;婆蹉!
雜穢語是不善的,雜穢語的戒絕是善的;婆蹉!
貪婪是不善的,不貪婪是善的;婆蹉!惡意是不善的,無惡意是善的;婆蹉!邪見是不善的,正見是善的,婆蹉!像這樣,這十法是不善的,十法是善的。
婆蹉!當比丘的渴愛已被捨斷,根已被切斷,
[如]已斷根的棕櫚樹,
成為非有,
為未來不生之物,他是漏已滅盡的、已完成的、
應該被作的已作的、負擔已卸的、
自己的利益已達成的、
有之結已遍滅盡的、以
究竟智解脫的
阿羅漢比丘。」(194)
「除了喬達摩尊師外,還有你喬達摩尊師的[任何]一位比丘弟子也凡以諸漏的滅盡,以證智自作證後,在當生中
進入後住於無漏
心解脫、
慧解脫?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的比丘弟子以諸漏的滅盡,以證智自作證後,在當生中進入後住於無漏心解脫、慧解脫。」
「除了喬達摩尊師、除了比丘外,還有喬達摩尊師的一位比丘尼弟子也凡以諸漏的滅盡,以證智自作證後,在當生中進入後住於無漏心解脫、慧解脫?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的比丘尼弟子以諸漏的滅盡,以證智自作證後,在當生中進入後住於無漏心解脫、慧解脫。」
「除了喬達摩尊師、除了比丘、除了比丘尼外,還有喬達摩尊師的一位
優婆塞在家
白衣梵行的弟子也凡以
五下分結的滅盡,成為
化生者,在那裡入了究竟涅槃,不從那個世間返還者?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的優婆塞在家白衣梵行的弟子以五下分結的滅盡,成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者。」
「除了喬達摩尊師、除了比丘、除了比丘尼、除了優婆塞在家白衣梵行者外,還有喬達摩尊師的一位在家白衣受用諸欲的、遵循教說的、遵循教誡的優婆塞弟子凡住於在大師教說上度脫疑的、離疑惑的、
到達無畏的、
不緣於他的?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的優婆塞在家白衣受用諸欲、遵循教說、遵循教誡的弟子住於在大師教說上度脫懷疑的、離疑惑的、到達無畏的、不緣於他的。」
「除了喬達摩尊師、除了比丘、除了比丘尼、除了優婆塞在家白衣梵行者、除了優婆塞在家白衣受用諸欲者外,還有喬達摩尊師的一位
優婆夷在家白衣梵行的弟子也凡以五下分結的滅盡,成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的優婆夷在家白衣梵行的弟子以五下分結的滅盡,成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者。」
「除了喬達摩尊師、除了比丘、除了比丘尼、除了優婆塞在家白衣梵行者、除了優婆塞在家白衣受用諸欲者、除了優婆夷在家白衣梵行者外,還有喬達摩尊師的一位在家白衣受用諸欲的、遵循教說的、遵循教誡的優婆夷弟子凡住於在大師教說上度脫疑的、離疑惑的、到達無畏的、不緣於他的?」
「婆蹉!不只一百位、二百位、三百位、四百位、五百位,還有甚且更多凡我的優婆夷在家白衣受用諸欲、遵循教說、遵循教誡的弟子住於在大師教說上度脫懷疑的、離疑惑的、到達無畏的、不緣於他的。」(195)
「喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,但無比丘們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。
喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者,但無比丘尼們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。
喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者,但無優婆塞在家白衣梵行者們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。
喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者們是達成者,但無優婆塞在家白衣受用欲者們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者是達成者、優婆塞在家白衣受用欲者也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。
喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者們是達成者、優婆塞在家白衣受用欲者們也是達成者,但無優婆夷在家白衣梵行者們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者也是達成者、優婆塞在家白衣受用欲者也是達成者、優婆夷在家白衣梵行者也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。
喬達摩尊師!如果這個法僅喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者們是達成者、優婆塞在家白衣受用欲者們是達成者、優婆夷在家白衣梵行者們是達成者,但無優婆夷在家白衣受用欲者們是達成者,這樣,這個梵以那個部分是不完整的。喬達摩尊師!但因為這個法喬達摩尊師是達成者,連同比丘們也是達成者、比丘尼們也是達成者、優婆塞在家白衣梵行者也是達成者、優婆塞在家白衣受用欲者也是達成者、優婆夷在家白衣梵行者也是達成者、優婆夷在家白衣受用欲者也是達成者,這樣,這個梵以那個部分是完整的。(196)
喬達摩尊師!猶如恒河是傾向大海的、斜向大海的、坡斜向大海的,接觸大海後停止。同樣的,喬達摩尊師的群眾,包括在家出家是傾向涅槃的、斜向涅槃的、坡斜向涅槃的,接觸涅槃後停止。
太偉大了,喬達摩尊師!……(中略)這個我
歸依喬達摩尊師、法、
比丘僧團,願我得到在喬達摩尊師的面前出家,願我
得到具足戒。」
「婆蹉!凡先前為其他外道希望在這法律中出家;希望受具足戒,他
別住四個月。經四個月後,發心的比丘們使出家;使受具足戒為比丘狀態,但個人差異由我發現。」
「大德!如果先前為其他外道希望在這法律中出家者;希望受具足戒者別住四個月。經四個月後,發心的比丘們使之出家;使之受具足戒為比丘狀態,我將別住四年。經四年後,請發心的比丘們使出家;使受具足戒為比丘狀態。」
遊行者婆蹉氏得到在世尊的面前出家、受具足戒。
還有,已受具足戒不久,已受具足戒半個月的尊者婆蹉氏又去見世尊。抵達後,向世尊
問訊後,在一旁坐下。在一旁坐下的遊行者婆蹉氏對世尊說這個:
「大德!應該被
有學智、有學
明到達之所及,那個被我達到,以及請世尊為我教導更進一步的法。」
「婆蹉!那樣的話,請你更進一步修習二法:
止與觀。婆蹉!這二法被你更進一步修習:止與觀將對種種界的貫通轉起。(197)
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我體驗各種神通種類:是一個後變成多個,又,是多個後變成一個;現身、隱身、穿牆、穿壘、穿山無阻礙地行走猶如在虛空中;在地中作浮沈猶如在水中,又,在不被破裂的水上行走猶如在地上;在空中以盤腿來去猶如有翅膀的鳥,又,以手碰觸、撫摸這些這麼大神通力、這麼大威力的日月;以身體行使自在直到梵天世界。』
在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我以清淨、超越常人的天耳界聽到二者的聲音:「天與人,以及在遠處、近處。」』在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我對其他眾生、其他個人
以心熟知心後知道:有貪的心為「有貪的心」,知道離貪的心為「離貪的心」;知道有瞋的心為「有瞋的心」,知道離瞋的心為「離瞋的心」;知道有癡的心為「有癡的心」,知道離癡的心為「離癡的心」;知道
收斂的心為「收斂的心」,知道散亂的心為「散亂的心」;知道廣大的心為「廣大的心」,知道非廣大的心為「非廣大的心」;知道有更上的心為「有更上的心」,知道無更上的心為「無更上的心」;知道得定的心為「得定的心」,知道未得定的心為「未得定的心」;知道已解脫的心為「已解脫的心」,知道未解脫的心為「未解脫的心」。』在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我回憶(隨念)許多前世住處,即:一生、二生、三生、四生、五生、十生、二十生、三十生、四十生、五十生、百生、千生、十萬生、許多壞劫、許多成劫、許多壞成劫:『在那裡我是這樣的名、這樣的姓氏、這樣的容色、這樣的食物、這樣的苦樂感受、這樣的壽長,那位從那裡死後我出生在那裡,在那裡我又是這樣的名、這樣的姓氏、這樣的容色、這樣的食物、這樣的苦樂感受、這樣的壽長,那位從那裡死後被再生在這裡。』像這樣,他能回憶許多
有行相的、有境遇的前世住處。』在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我以清淨、超越常人的天眼,看見當眾生死時、往生時,在下劣、勝妙,美、醜,幸、不幸中,知道依業到達的眾生:『確實,這些尊師眾生具備身惡行、具備語惡行、具備意惡行,是對聖者斥責者、邪見者、邪見行為的受持者,他們以身體的崩解,死後已往生
苦界、惡趣、
下界、地獄,又或這些尊師眾生具備身善行、具備語善行、具備意善行,是對聖者不斥責者、正見者、正見行為的受持者,他們以身體的崩解,死後已往生
善趣、天界。』像這樣,能以清淨、超越常人的天眼,看見當眾生死時、往生時,在下劣、勝妙,美、醜,幸、不幸中,知道依業到達的眾生。』在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。
婆蹉!只要那個你將(來)希望:『願我以諸漏的滅盡,以證智自作證後,在當生中能進入後住於無漏心解脫、慧解脫。』在處一一存在時,你都一一在那裡將達成有能力見證的狀態。」(198)
那時,尊者婆蹉氏歡喜、
隨喜世尊所說後,從座位起來、向世尊問訊、
作右繞後,離開。
那時,住於單獨的、隱離的、不放逸的、熱心的、自我努力的尊者婆蹉氏不久就以證智自作證後,在當生中
進入後住於凡
善男子們為了利益正確地
從在家出家成為無家者的那個無上梵行結尾,他證知:「
出生已盡,
梵行已完成,
應該被作的已作,
不再有此處[輪迴]的狀態。」然後尊者婆蹉氏成為眾阿羅漢之一。(199)
當時,眾多比丘為了見世尊走來,尊者婆蹉氏看見正從遠處到來的比丘。看見後,去見那些比丘。抵達後,對那些比丘說這個:
「嗨!
尊者們!那麼,你們走去哪裡?」
「
學友!我們為了見世尊走來。」
「尊者們!那樣的話,請你們以我的名義
以頭禮拜世尊的足,以及請你們這麼說:『大德!婆蹉氏比丘以頭禮拜世尊的足,以及這麼說:「
世尊已被我尊敬,
善逝已被我尊敬。」』」
「是的,學友!」那些比丘回答尊者婆蹉氏。
那時,那些比丘去見世尊。抵達後,向世尊問訊後,在一旁坐下。在一旁坐下的那些比丘對世尊說這個:
「大德!尊者婆蹉氏以頭禮拜世尊的足,以及這麼說:『世尊已被我尊敬,善逝已被我尊敬。』」
「比丘們!就在之前,婆蹉氏比丘被我以心熟知心後知道:『婆蹉氏比丘是
三明者、大神通力者、大威力者。』天神們也告訴我這件事:『婆蹉氏比丘是三明者、大神通力者、大威力者。』」
世尊說這個,那些悅意的比丘歡喜世尊的所說。(200)
婆蹉大經第三終了。
MN.73/(3) Mahāvacchasuttaṃ
193. Evaṃ me sutaṃ– ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca– “dīgharattāhaṃ bhotā gotamena sahakathī. Sādhu me bhavaṃ gotamo saṃkhittena kusalākusalaṃ desetū”ti. “Saṃkhittenapi kho te ahaṃ, vaccha, kusalākusalaṃ deseyyaṃ, vitthārenapi kho te ahaṃ, vaccha, kusalākusalaṃ deseyyaṃ; api ca te ahaṃ, vaccha, saṃkhittena kusalākusalaṃ desessāmi. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī”ti. “Evaṃ, bho”ti kho vacchagotto paribbājako bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca–
194. “Lobho kho, vaccha, akusalaṃ, alobho kusalaṃ; doso kho, vaccha, akusalaṃ, adoso kusalaṃ; moho kho, vaccha, akusalaṃ, amoho kusalaṃ. Iti kho, vaccha, ime tayo dhammā akusalā, tayo dhammā kusalā.
“Pāṇātipāto kho, vaccha, akusalaṃ, pāṇātipātā veramaṇī kusalaṃ; adinnādānaṃ kho, vaccha, akusalaṃ, adinnādānā veramaṇī kusalaṃ; kāmesumicchācāro kho, vaccha, akusalaṃ, kāmesumicchācārā veramaṇī kusalaṃ; musāvādo kho, vaccha, akusalaṃ, musāvādā veramaṇī kusalaṃ; pisuṇā vācā kho, vaccha, akusalaṃ pisuṇāya vācāya veramaṇī kusalaṃ; pharusā vācā kho, vaccha, akusalaṃ, pharusāya vācāya veramaṇī kusalaṃ; samphappalāpo kho, vaccha, akusalaṃ, samphappalāpā veramaṇī kusalaṃ; abhijjhā kho, vaccha, akusalaṃ, anabhijjhā kusalaṃ; byāpādo kho, vaccha, akusalaṃ, abyāpādo kusalaṃ; micchādiṭṭhi kho, vaccha, akusalaṃ sammādiṭṭhi kusalaṃ. Iti kho, vaccha, ime dasa dhammā akusalā, dasa dhammā kusalā.
“Yato kho, vaccha, bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, so hoti bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto”ti.
195. “Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo. Atthi pana te bhoto gotamassa ekabhikkhupi sāvako yo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova ye bhikkhū mama sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī”ti.
“Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo, tiṭṭhantu bhikkhū. Atthi pana bhoto gotamassa ekā bhikkhunīpi sāvikā yā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova yā bhikkhuniyo mama sāvikā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī”ti.
“Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo, tiṭṭhantu bhikkhū, tiṭṭhantu bhikkhuniyo. Atthi pana bhoto gotamassa ekupāsakopi sāvako gihī odātavasano brahmacārī yo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova ye upāsakā mama sāvakā gihī odātavasanā brahmacārino pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā”ti.
“Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo, tiṭṭhantu bhikkhū, tiṭṭhantu bhikkhuniyo, tiṭṭhantu upāsakā gihī odātavasanā brahmacārino. Atthi pana bhoto gotamassa ekupāsakopi sāvako gihī odātavasano kāmabhogī sāsanakaro ovādappaṭikaro yo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni atha kho bhiyyova ye upāsakā mama sāvakā gihī odātavasanā kāmabhogino sāsanakarā ovādappaṭikarā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharantī”ti.
“Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo, tiṭṭhantu bhikkhū, tiṭṭhantu bhikkhuniyo, tiṭṭhantu upāsakā gihī odātavasanā brahmacārino, tiṭṭhantu upāsakā gihī odātavasanā kāmabhogino. Atthi pana bhoto gotamassa ekupāsikāpi sāvikā gihinī odātavasanā brahmacārinī yā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyinī anāvattidhammā tasmā lokā”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova yā upāsikā mama sāvikā gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyiniyo anāvattidhammā tasmā lokā”ti.
“Tiṭṭhatu bhavaṃ gotamo, tiṭṭhantu bhikkhū, tiṭṭhantu bhikkhuniyo, tiṭṭhantu upāsakā gihī odātavasanā brahmacārino, tiṭṭhantu upāsakā gihī odātavasanā kāmabhogino, tiṭṭhantu upāsikā gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo. Atthi pana bhoto gotamassa ekupāsikāpi sāvikā gihinī odātavasanā kāmabhoginī sāsanakarā ovādappaṭikarā yā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharatī”ti? “Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova yā upāsikā mama sāvikā gihiniyo odātavasanā kāmabhoginiyo sāsanakarā ovādappaṭikarā tiṇṇavicchikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharantī”ti.
196. “Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavaṃyeva gotamo ārādhako abhavissa, no ca kho bhikkhū ārādhakā abhavissaṃsu evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako bhikkhū ca ārādhakā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
“Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako abhavissa, bhikkhū ca ārādhakā abhavissaṃsu, no ca kho bhikkhuniyo ārādhikā abhavissaṃsu; evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako, bhikkhū ca ārādhakā, bhikkhuniyo ca ārādhikā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
“Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako abhavissa, bhikkhū ca ārādhakā abhavissaṃsu, bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu, no ca kho upāsakā gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā abhavissaṃsu; evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako, bhikkhū ca ārādhakā, bhikkhuniyo ca ārādhikā, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
“Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako abhavissa, bhikkhū ca ārādhakā abhavissaṃsu, bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā abhavissaṃsu, no ca kho upāsakā gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā abhavissaṃsu; evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako, bhikkhū ca ārādhakā, bhikkhuniyo ca ārādhikā, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā, upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
“Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako abhavissa, bhikkhū ca ārādhakā abhavissaṃsu, bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā abhavissaṃsu, upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā abhavissaṃsu, no ca kho upāsikā gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo ārādhikā abhavissaṃsu; evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako, bhikkhū ca ārādhakā, bhikkhuniyo ca ārādhikā, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā, upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā upāsikā ca gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo ārādhikā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
“Sace hi, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako abhavissa, bhikkhū ca ārādhakā abhavissaṃsu, bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā abhavissaṃsu, upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā abhavissaṃsu, upāsikā ca gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo ārādhikā abhavissaṃsu, no ca kho upāsikā gihiniyo odātavasanā kāmabhoginiyo ārādhikā abhavissaṃsu; evamidaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ abhavissa tenaṅgena. Yasmā ca kho, bho gotama, imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako, bhikkhū ca ārādhakā, bhikkhuniyo ca ārādhikā, upāsakā ca gihī odātavasanā brahmacārino ārādhakā, upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā, upāsikā ca gihiniyo odātavasanā brahmacāriniyo ārādhikā, upāsikā ca gihiniyo odātavasanā kāmabhoginiyo ārādhikā; evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
197. “Seyyathāpi, bho gotama, gaṅgā nadī samuddaninnā samuddapoṇā samuddapabbhārā samuddaṃ āhacca tiṭṭhati, evamevāyaṃ bhoto gotamassa parisā sagahaṭṭhapabbajitā nibbānaninnā nibbānapoṇā nibbānapabbhārā nibbānaṃ āhacca tiṭṭhati. Abhikkantaṃ, bho gotama …pe… esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadan”ti “Yo kho, vaccha, aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjaṃ, ākaṅkhati upasampadaṃ, so cattāro māse parivasati. Catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya; api ca mettha puggalavemattatā viditā”ti. “Sace, bhante, aññatitthiyapubbā imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhantā pabbajjaṃ, ākaṅkhantā upasampadaṃ cattāro māse parivasanti, catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya; ahaṃ cattāri vassāni parivasissāmi. Catunnaṃ vassānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājentu upasampādentu bhikkhubhāvāyā”ti. Alattha kho vacchagotto paribbājako bhagavato santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ.
Acirūpasampanno kho panāyasmā vacchagotto addhamāsūpasampanno yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā vacchagotto bhagavantaṃ etadavoca– “yāvatakaṃ, bhante, sekhena ñāṇena sekhāya vijjāya pattabbaṃ, anuppattaṃ taṃ mayā; uttari ca me bhagavā dhammaṃ desetū”ti. “Tena hi tvaṃ, vaccha, dve dhamme uttari bhāvehi– samathañca vipassanañca. Ime kho te, vaccha, dve dhammā uttari bhāvitā– samatho ca vipassanā ca– anekadhātupaṭivedhāya saṃvattissanti.
198. “So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi – ‘anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ– ekopi hutvā bahudhā assaṃ, bahudhāpi hutvā eko assaṃ; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gaccheyyaṃ, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ kareyyaṃ, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gaccheyyaṃ, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kameyyaṃ, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimaseyyaṃ, parimajjeyyaṃ; yāvabrahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyyan’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane.
“So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi– ‘dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇeyyaṃ– dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike cā’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane.
“So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi– ‘parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ– sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ; sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ; samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ; saṃkhittaṃ vā cittaṃ saṃkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ; mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ, amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ; sa-uttaraṃ vā cittaṃ sa-uttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ, anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ; samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ, asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ; vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ, avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyyan’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane.
“So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi– ‘anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ, seyyathidaṃ– ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi; anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe– amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti; iti sākāraṃ sa-uddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyan’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane.
“So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi– ‘dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ– ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti; iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyan’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane.
“So tvaṃ, vaccha, yāvadeva ākaṅkhissasi– ‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyan’ti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi, sati sati-āyatane”ti.
199. Atha kho āyasmā vacchagotto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho āyasmā vacchagotto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva– yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ– brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā vacchagotto arahataṃ ahosi.
200. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavantaṃ dassanāya gacchanti. Addasā kho āyasmā vacchagotto te bhikkhū dūratova āgacchante. Disvāna yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca “handa! Kahaṃ pana tumhe āyasmanto gacchathā”ti? “Bhagavantaṃ kho mayaṃ, āvuso, dassanāya gacchāmā”ti “Tenahāyasmanto mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha, evañca vadetha– ‘vacchagotto, bhante, bhikkhu bhagavato pāde sirasā vandati, evañca vadeti– pariciṇṇo me bhagavā, pariciṇṇo me sugato’”ti. “Evamāvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato vacchagottassa paccassosuṃ. Atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ– “āyasmā, bhante, vacchagotto bhagavato pāde sirasā vandati, evañca vadeti– ‘pariciṇṇo me bhagavā, pariciṇṇo me sugato’”ti. “Pubbeva me, bhikkhave, vacchagotto bhikkhu cetasā ceto paricca vidito– ‘tevijjo vacchagotto bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvo’ti. Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ– ‘tevijjo, bhante, vacchagotto bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvo’”ti.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
Mahāvacchasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.