長部18經/人牛王經(大品[第二])(莊春江譯)[DA.4]
親戚村的記說等
被我這麼聽聞：
有一次，
世尊住在
親戚村的磚屋中。
當時，世尊全面地在往生上
記說在各地已死去、已命終的侍奉者：在迦尸、憍薩羅、跋耆、末羅、支提、跋蹉、俱盧、般遮羅、麼佳(婆蹉)、蘇拉西那：「那位已往生在那裡，那位已往生在那裡：超過五十位親戚村已死去、已命終的侍奉者以
五下分結的滅盡，成為
化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者；九十多位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，以貪、瞋、癡薄的狀態，為
一來者，只回來這個世間一次後，將
作苦的終結；五百餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，為
入流者、不墮惡趣法者、
決定者、
正覺為彼岸者。」(273)
親戚村的侍奉者聽聞：「世尊全面地在往生上記說在各地已死去、已命終的侍奉者之往生：在迦尸、憍薩羅、跋耆、末羅、支提、跋蹉、俱盧、般遮羅、麼佳、蘇拉西那：『那位已往生在那裡，那位已往生在那裡：超過五十位親戚村已死去、已命終的侍奉者以五下分結的滅盡，成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者；九十餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，以貪、瞋、癡薄的狀態，為一來者，只回來這個世間一次後，將作苦的終結；五百餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，為入流者、不墮惡趣法者、決定者、正覺為彼岸者。』」因為那樣，親戚村的侍奉者們聽聞世尊的問題解答(記說)後成為悅意的、喜悅的、生起
喜與喜悅的。(274)
尊者阿難聽聞：「世尊全面地記說在各地已死去、已命終的侍奉者之往生：在迦尸、憍薩羅、跋耆、末羅、支提、跋蹉、俱盧、般遮羅、麼佳、蘇拉西那：『那位已往生在那裡，那位已往生在那裡：超過五十位親戚村已死去、已命終的侍奉者以五下分結的滅盡，成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者；九十餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，以貪、瞋、癡薄的狀態，為一來者，只回來這個世間一次後，將作苦的終結；五百餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，為入流者、不墮惡趣法者、決定者、正覺為彼岸者。』因為那樣，親戚村的侍奉者們聽聞世尊的問題解答後成為悅意的、喜悅的、生起喜與喜悅的。」(275)
阿難的委婉話語
那時，尊者阿難想這個：「又，也有這些摩揭陀許多長期存在的，同時也已死去、已命終的侍奉者，鴦伽、摩揭陀以鴦伽、摩揭陀已死去、已命終的侍奉者看起來像空無的。又，他們也是在佛上
淨信者、在法上淨信者、在
僧團上淨信者、在諸戒上
完全的實行者，已死去、已命終的他們沒被世尊記說，如果也有對他們的記說，
那就好了！眾人明淨，從那裡，走到
善趣。又，這位摩揭陀國斯尼耶頻毘沙羅王也是
如法法王，對
婆羅門、
屋主們、鎮民們連同地方住民們有利益者，人們確實也住於稱讚樣子的：『這樣，那位如法法王使我們變得幸福後命終，這樣，我們在那位如法法王的王國中
住於安樂。』又，他也是在佛上淨信者、在法上淨信者、在僧團上淨信者、在諸戒上完全的實行者，人們確實也這麼說：『直到死時都對世尊稱讚樣子的摩揭陀國斯尼耶頻毘沙羅王已命終。』已死去、已命終的他沒被世尊記說，如果也有對他們的記說，那就好了！眾人明淨，從那裡，走到善趣。又，世尊的正覺是在摩揭陀國。於該處：又，世尊的正覺是在摩揭陀國，在那種情況下，為什麼世尊對摩揭陀已死去、已命終的侍奉者們沒記說？又，如果世尊對摩揭陀已死去、已命終的侍奉者們沒記說，以那個，摩揭陀的侍奉者們是心悲慘的。以凡：又，摩揭陀的侍奉者們是心悲慘的，為什麼世尊沒記說他們？」(276)
這位尊者阿難一個人獨處思惟這個關於摩揭陀的侍奉者們後，在破曉時起來後，去見世尊。抵達後，向世尊
問訊後，在一旁坐下。在一旁坐下的尊者阿難對世尊說這個：「
大德！這被我聽聞：『世尊全面地在往生上記說在各地已死去、已命終的侍奉者之往生：在迦尸、憍薩羅、跋耆、末羅、支提、跋蹉、俱盧、般遮羅、麼佳、蘇拉西那：『那位已往生在那裡，那位已往生在那裡：超過五十位親戚村已死去、已命終的侍奉者以五下分結的滅盡，成為化生者、在那裡般涅槃者、不從那個世間返還者；九十餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，以貪、瞋、癡薄的狀態，為一來者，只回來這個世間一次後，將作苦的終結；五百餘位親戚村已死去、已命終的侍奉者以三結的遍盡，為入流者、不墮惡趣法者、決定者、正覺為彼岸者。」因為那樣，親戚村的侍奉者們聽聞世尊的問題解答後成為悅意的、喜悅的、生起喜與喜悅的。』大德！又，也有這些摩揭陀許多長期存在的，同時也已死去、已命終的侍奉者，鴦伽、摩揭陀以鴦伽、摩揭陀已死去、已命終的侍奉者看起來像空無的。又，他們也是在佛上淨信者、在法上淨信者、在僧團上淨信者、在諸戒上完全的實行者，已死去、已命終的他們沒被世尊記說，如果也有對他們的記說，那就好了！眾人明淨，從那裡，走到善趣。又，這位摩揭陀國斯尼耶頻毘沙羅王也是如法法王，對婆羅門、屋主們、鎮民們連同地方住民們有利益者，人們確實也住於稱讚樣子的：『這樣，那位如法法王使我們變得幸福後命終，這樣，我們在那位如法法王的王國中住於安樂。』又，他也是在佛上淨信者、在法上淨信者、在僧團上淨信者、在諸戒上完全的實行者，人們確實也這麼說：『直到死時都對世尊稱讚樣子的摩揭陀國斯尼耶頻毘沙羅王已命終。』已死去、已命終的他沒被世尊記說，如果也有對他們的記說，那就好了！眾人明淨，從那裡，走到善趣。又，世尊的正覺是在摩揭陀國。於該處：又，世尊的正覺是在摩揭陀國，在那種情況下，為什麼世尊對摩揭陀已死去、已命終的侍奉者們沒記說？又，如果世尊對摩揭陀已死去、已命終的侍奉者們沒記說，以那個，摩揭陀的侍奉者們是心悲慘的。以凡：又，摩揭陀的侍奉者們是心悲慘的，為什麼世尊沒記說他們？」這位尊者阿難在世尊的面前作關於摩揭陀侍奉者們委婉話語後，從座位起來、向世尊問訊、
作右繞後，離開。(277)
那時，在尊者阿難離開不久，世尊午前時穿衣、拿起衣鉢後，
為了托鉢進入親戚村。在親戚村為了托鉢行走後，
餐後已從施食返回，洗腳、進入磚屋後，對關於摩揭陀的侍奉者們
作目標後、作意後、
全心注意後，在設置的座位坐下：「我將要知道他們的
趣處、來世：那些
尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。」世尊看見摩揭陀的侍奉者們：「那些尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。」那時，世尊傍晚時，從
獨坐出來，從磚屋出去後，在住處陰影處設置的座位坐下。(278)
那時，尊者阿難去見世尊。抵達後，向世尊問訊後，在一旁坐下。在一旁坐下的尊者阿難對世尊說這個：「大德！世尊能被看見寂靜的，世尊的臉色如輝耀：以諸根的明淨狀態。大德！世尊今日以寂靜的住處住嗎？」「阿難！就當你在我面前作關於摩揭陀的侍奉者們委婉話語後，從座位起來後已離開時，那個我就在親戚村為了托鉢行走後，餐後已從施食返回，洗腳、進入磚屋中後，對關於摩揭陀的侍奉者們作目標後、作意後、全心注意後，在設置的座位坐下：『我將要知道他們的趣處、來世：那些尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。』阿難！我看見摩揭陀的侍奉者們：『那些尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。』(279)
人牛王夜叉
阿難！那時，有隱沒的
夜叉說出聲音：『世尊！我是人牛王，
善逝！我是人牛王。』阿難！你記得(證知)以前曾聽過人牛王像這樣的名字嗎？」
「大德！我不記得在這之前聽過像這樣的名字，即：『人牛王』。大德！但，聽聞『人牛王』名字後，我的
身毛豎立。大德！我想這個：『他當然將不是下級的夜叉，即：像這樣的名字被善安立者，即：人牛王。』」「阿難！從聲音出現立即顯赫容色的夜叉出現在我的面前。又說出第二個聲音：『世尊！我是頻毘沙羅，善逝！我是頻毘沙羅。大德！這是第七次我往生毘沙門大王們的共住狀態，那個已從人間國王死沒的我能夠變成。
從這裡七從那裡七，十四輪迴，
我記得住處：之前我的已住之處。(280)
大德！我長時間是
不墮惡趣者，我
認知不墮惡趣的。又，我的希望是住立於
斯陀含位。』『這是尊者人牛王夜叉的不可思議，這是尊者人牛王夜叉的
未曾有：你說：「大德！我長時間是不墮惡趣者，我認知不墮惡趣的。」以及你說：「又，我的希望是住立於斯陀含位。」那麼，從哪個因由，尊者人牛王夜叉認知像這樣優勝特質的到達？』『世尊！非從你的教說之他處，善逝！非從你的教說之他處。大德！從我在世尊上有
一向的極淨信以來，大德！自此以後，我長時間是不墮惡趣者，我認知不墮惡趣的。又，我的希望是住立於斯陀含位。大德！這裡，我正以某些應該被作的被毘沙門大王派遣到增長大王的面前，在途中看見世尊進入磚屋中後，對關於摩揭陀的侍奉者們作目標後、作意後、全心注意後，已坐下：「我將要知道他們的趣處、來世：那些尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。」大德！又，這是
非不可思議的：凡當毘沙門大王在那些群眾中說時，被在面前聽聞、被在面前領受：「那些尊師們的凡諸趣處、凡諸來世。」大德！我想這個：「我見世尊，以及我將告知世尊這件事。」大德！這是二個
緣，為了見世尊前來。(281)
天神會堂
大德！在較早的幾天前，在十五
那個布薩雨季開始的滿月夜晚，幾乎全部三十三天天神在善法堂集合共坐，大天眾在周邊坐下，四方四大王坐下：在東方處諸天置於前面後持國大王面向西坐下、在南方處諸天置於前面後增長大王面向北坐下、在西方處諸天置於前面後廣目大王面向東坐下、在北方處諸天置於前面後毘沙門大王面向南坐下。大德！當幾乎全部三十三天天神在善法堂集合共坐，大天眾在周邊坐下，四方四大王坐下，在座位上，這是他們的，然後，後面是我們的座位。大德！凡那些在世尊處行
梵行後，最近往生三十三天身的天神們，他們以容色連同名聲比其他天神們更輝耀。因為那樣，確實，三十三天天神們成為悅意的、喜悅的、生起喜與喜悅的：「使天族充滿，阿修羅族被減損。」大德！那時，
天帝釋知道三十三天天神們的淨信後，以這些
偈頌隨喜：
「
先生！天神們喜悅：三十三天的與帝釋一起的，
禮敬著如來，以及法的善法性。
看著新天神們：有美貌的、有名聲的，
在
善逝處行梵行後，來到這裡者。
他們以容色名聲壽命，比其他天神更輝耀，
廣慧的弟子們，這裡來到殊勝。
看見這件事後歡喜：三十三天的與帝釋一起的，
禮敬著如來，以及法的善法性。」
大德！因為那樣，確實，三十三天天神們成為更悅意的、喜悅的、生起喜與喜悅的：「使天族充滿，阿修羅族被減損。」大德！那時，凡以事情天神們在善法堂集合共坐，思慮那個事情後，商議那個事情後，四大王在那個事情上有被說的言語，四大王在那個事情上也有被訓誨的言語，一一站立在自己的座位處沒離開：
「那些王有被說的言說，接受教誡後，
明淨意地寂靜地，站立在自己的座位處。」(282)
大德！那時，顯赫的光明被從北方生起，光出現：超過諸天眾的天威後。大德！那時，天帝釋召喚三十三天天神們：「親愛的先生！如是諸相被看見：顯赫的光明生起，光出現，梵天將出現，因為這是梵天出現的前相，即：光明生起，光出現。」
「如是諸相被看見，梵天將出現，
因為這是梵天的相，廣大的大光。」(283)
常童子的談論
大德！那時，三十三天天神們如是在自己的座位坐下：「讓我們知道這個光：凡將有結果，就證明(作證)後，我們將走到那個。」四大王也如是在自己的座位坐下：「讓我們知道這個光：凡將有結果，就證明後，我們將走到那個。」聽聞這個後，三十三天天神們達到一致(一境)：「讓我們知道這個光：凡將有結果，就證明後，我們將走到那個。」
大德！當
梵王常童子對三十三天天神們出現時，化作粗大的個體後出現。大德！又，凡梵天的自然容色，那個不能被到達到三十三天天神們的視野(眼路)。大德！當梵王常童子對三十三天天神們出現時，他以形色連同名聲比其他天神更輝耀。大德！猶如黃金的身體比人的身體更輝耀。同樣的，大德！當梵王常童子對三十三天天神們出現時，他以形色連同名聲比其他天神更輝耀。大德！當梵王常童子對三十三天天神們出現時，在那群天神中沒有任何天神問訊，或起立迎接，或以座位邀請，全部都保持沈默、
合掌地
盤腿而坐：「現在，凡天神們的床座他如果想要，梵王常童子將在那位天神的床座上坐下。」
大德！又，梵王常童子在凡天神的床座上坐下，那位天神得到廣大信受的獲得；那位天神得到廣大喜悅的獲得。大德！猶如剛剛被王位灌頂的
剎帝利灌頂王，他得到廣大信受的獲得；他得到廣大喜悅的獲得。同樣的，大德！梵王常童子在凡天神的床座上坐下，那位天神得到廣大信受的獲得；那位天神得到廣大喜悅的獲得。大德！那時，梵王常童子化作粗大的個體後，成為五髻童子形色後，對三十三天天神們顯現。他上升到虛空後，在虛空空間中盤腿而坐。大德！猶如有力氣的男子能在被善鋪設的床座上或在平整的土地上盤腿而坐。同樣的，大德！梵王常童子上升到虛空、在虛空空間中盤腿而坐、知道三十三天天神的淨信後，以這些
偈頌隨喜：
「先生！天神們喜悅：三十三天的與帝釋一起的，
禮敬著如來，以及法的善法性。
看著新天神們：有美貌的、有名聲的，
在善逝處行梵行後，來到這裡者。
他們以容色名聲壽命，比其他天神更輝耀，
廣慧的弟子們，這裡來到殊勝。
看見這件事後歡喜：三十三天的與帝釋一起的，
禮敬著如來，以及法的善法性。」(284)
大德！梵王常童子說這件事。大德！當梵王常童子說這件事時，聲音具備八支：明瞭的、能被識知的、美妙的、和雅的、簡潔的、不亂的、深沈的、宏亮的。大德！又，梵王常童子以聲音使群眾了知，且祂的聲音不出現在群眾的外部。大德！又，這樣，凡其聲音具備八支者，那被稱為「梵音」。
大德！那時，梵王常童子化作三十三天個體、在三十三天天神們各自的床座上盤腿而坐後，召喚三十三天天神們：「先生們！三十三天天神們怎麼想它：那位世尊是多麼為了眾人的利益，為了眾人的安樂，為了世間的憐愍，為了天-人們的需要、利益、安樂的行者，先生！因為，凡任何人已歸依佛、已歸依法、已
歸依僧團、在諸戒上是完全的實行者，他們以身體的崩解，死後一些往生
他化自在天諸天們的共住狀態，一些往生
化樂天諸天們的共住狀態，一些往生兜率天諸天們的共住狀態，一些往生焰摩天諸天們的共住狀態，一些往生忉利天諸天們的共住狀態，一些往生四大王天諸天們的共住狀態，凡使最低身完成者，他們使乾達婆身完成。」(285)
大德！梵王常童子說了這件事。大德！當梵王常童子說這件事時，天神們都認為聲音：「凡這位是在我的床座上，那個這位僅一個說。」
在一個說時，全部化作的說，
在一個沈默地坐著時，他們全部成為沈默，
那時天神們認為：三十三天的與帝釋一起的，
凡這位是在我的床座上，那個這位僅一個說。
大德！那時，梵王常童子以一個收集自己，以一個收集自己後，在天帝釋的床座上盤腿而坐後，召喚三十三天天神們：(286)
所修習的神足
「先生們！三十三天的天神怎麼想它：多麼被善告知：這些四神足被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、
遍正覺者為了
神通的可能性，為了流出種種的神通，為了神通變化性告知，哪四個？先生！這裡，
比丘修習
具備意欲定勤奮之行的神足、修習具備活力定勤奮之行的神足、修習具備心定勤奮之行的神足、修習
具備考察定勤奮之行的神足，先生！這是四神足被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了神通的可能性，為了流出種種的神通，為了神通變化性告知。
先生！凡任何過去世的沙門或婆羅門曾體驗各種神通種類，他們全部是以就這四神足的
已自我修習、已自我多作；先生！又，凡任何
未來世的沙門或婆羅門將體驗各種神通種類，他們全部是以就這四神足的已自我修習、已自我多作；先生！又，凡任何現在的沙門或婆羅門體驗各種神通種類，他們全部是以就這四神足的已自我修習、已自我多作。先生們！三十三天天神們也看見我這個像這樣的神通威力？」「是的，大梵王！」「先生！我也都是以這些四神足的已自我修習、已自我多作，有這麼
大神通力、這麼大威力。」大德！梵王常童子說了這件事。大德！梵王常童子說這件事後，召喚三十三天天神們：(287)
三種空間的到達
「先生們！三十三天天神們怎麼想它：這三種空間的到達多麼被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了安樂的到達隨覺，哪三種？先生！這裡，某位住於被諸欲參雜，被諸惡不善法參雜。他過些時候聽聞聖法，
如理作意，
法、隨法行。由於聖法的聽聞，如理的作意，法、隨法的實行，他住於不被諸欲參雜，不被諸惡不善法參雜。當他住於不被諸欲參雜，不被諸惡不善法參雜時，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！猶如欣悅被喜悅產生。同樣的，先生！當他住於不被諸欲參雜，不被諸惡不善法參雜時，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！這是第一種空間的到達被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了安樂的到達隨覺。
再者，先生！這裡，某位有未止息的粗身行，有未止息的粗語行，有未止息的粗
心行。他過些時候聽聞聖法，如理作意，法、隨法行。由於聖法的聽聞，如理的作意，法、隨法的實行，他的粗身行止息，粗語行止息，粗心行止息。以他的粗身行的止息，粗語行的止息，粗心行的止息，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！猶如欣悅被喜悅產生。同樣的，先生！以他的粗身行的止息，粗語行的止息，粗心行的止息，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！這是第二種空間的到達被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了安樂的到達隨覺。
再者，先生！這裡，某位不如實知道『這是善的』，不如實知道『這是不善的』，不如實知道『這是有罪過的；這是無罪過的，這是應該被實行的；這是不應該被實行的，這是下劣的；這是勝妙的，這是
黑白有對比的。』他過些時候聽聞聖法，如理作意，法、隨法行。由於聖法的聽聞，如理的作意，法、隨法的實行，他如實知道『這是善的』，如實知道『這是不善的』，如實知道『這是有罪過的；這是無罪過的，這是應該被實行的；這是不應該被實行的，這是下劣的；這是勝妙的，這是黑白有對比的。』當他這麼知、這麼見時，無明被捨斷，明生起。他的以無明的褪去，以明的生起，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！猶如欣悅被喜悅產生。同樣的，先生！以無明的褪去，以明的生起，安樂生起，以安樂有更多的喜悅。先生！這是第三種空間的到達被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了安樂的到達隨覺。先生！這些是三種空間的到達被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了安樂的到達隨覺。」大德！梵王常童子說這件事。大德！梵王常童子說這件事後，召喚三十三天天神們：(288)
四念住
「先生們！三十三天天神們怎麼想它：多麼被善告知：這
四念住被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了善的證得告知，哪四個？先生！這裡，比丘在自身內的
身上隨看身地住：熱心的、正知的、有念的，調伏世間中的
貪婪、憂後。在自身內的身上隨看身地住者在那裡完全入定，完全明淨。在那裡完全入定的、完全明淨的他在外部
其他的身上使
智見生起。在自身內的諸受上隨看受地住……（中略）在外部其他的諸受上使智見生起。在自身內的心上隨看心地住……（中略）在外部其他的心上使智見生起。在自身內的諸法上隨看法地住：熱心的、正知的、有念的，調伏世間中的貪婪、憂後。在自身內的諸法上隨看地住者在那裡完全入定，完全明淨。在那裡完全入定的、完全明淨的他在外部其他的諸法上使智見生起。先生！這些是四念住被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了善的證得告知。」大德！梵王常童子說了這件事。大德！梵王常童子說這件事後，召喚三十三天天神們：(289)
七個定的資助
「先生們！三十三天天神們怎麼想它：多麼被善告知：這七個
定的資助被那位有知、有見的世尊、阿羅漢、遍正覺者為了正定的遍修習，為了正定的圓滿告知，哪七個？正見、正志、正語、正業、正命、正精進、正念。先生！凡被這七支準備的
心一境性，先生！這被稱為
聖正定的『
有近因』及『
有資糧』。先生！正見者的正志生起，正志者的正語生起，正語者的正業生起，正業者的正命生起，正命者的正精進生起，正精進者的正念生起，正念者的正定生起，正定者的
正智生起，正智者的正解脫生起[MN.117]。先生！凡當正確說它時，應該說『被世尊善說的法是直接可見的、即時的、請你來看的、能引導的、應該被智者各自經驗的，開啟
不死之門的』，那就是這個，當正確說時，應該說。先生！因為，被世尊善說的法是直接可見的、即時的、請你來看的、能引導的、應該被智者各自經驗的，開啟不死之門的。
先生！凡任何在佛上具備
不壞淨，在法上具備不壞淨，在僧團上具備不壞淨，在聖者喜愛的諸戒上具備不壞淨，以及凡這些化生者，被法教導者，超過二百四十萬摩揭陀已死去、已命終的侍奉者，以三結的遍盡，為入流者、不墮惡趣法者、決定者、正覺為彼岸者，甚至在這裡有斯陀含者。
{有}[而]這其他人，是我心(意)中的『福分者』，
我甚至不能夠計算：對妄語的愧。[SN.6.13]」(290)
大德！梵王常童子說這件事。大德！當梵王常童子說這件事時，毘沙門大王這樣心的深思生起：「實在不可思議啊，先生！實在未曾有啊，先生！甚至竟然將有像這樣偉大的大師、像這樣偉大的法之講述、像這樣偉大的特質之到達將被知道。」大德！那時，梵王常童子以心了知毘沙門大王心中的深思後，對毘沙門大王說這個：「尊師！毘沙門大王怎麼想它：過去世也有像這樣偉大的大師、像這樣偉大的法之講述、像這樣偉大的特質之到達被知道；未來世也有像這樣偉大的大師、像這樣偉大的法之講述、像這樣偉大的特質之到達將被知道。」(291)
大德！梵王常童子對三十三天天神們說這件事，當梵王常童子對三十三天天神們說這件事時，被毘沙門大王在面前聽聞、在面前領受，告知自己的群眾。』」
當毘沙門大王對自己的群眾說這件事時，被人牛王夜叉在面前聽聞、在面前領受，告知世尊。世尊在人牛王夜叉面前聽聞、在面前領受這件事後，且自己證知後告知尊者阿難。尊者阿難在世尊的面前聽聞、在面前領受這件事後，告知比丘、比丘尼、
優婆塞、
優婆夷。因此，這個梵行成為成功的，同時也繁榮的、有名的、人多的、廣的、直到被天-人們善知道的。(292)
人牛王經第五終了。
DN.18/(5) Janavasabhasuttaṃ
Nātikiyādibyākaraṇaṃ
273. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe. Tena kho pana samayena bhagavā parito parito janapadesu paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu – “asu amutra upapanno, asu amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino, sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā”ti.
274. Assosuṃ kho nātikiyā paricārakā– “bhagavā kira parito parito janapadesu paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu– ‘asu amutra upapanno, asu amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Tena ca nātikiyā paricārakā attamanā ahesuṃ pamuditā pītisomanassajātā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā.
275. Assosi kho āyasmā ānando– “bhagavā kira parito parito janapadesu paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu– ‘asu amutra upapanno, asu amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Tena ca nātikiyā paricārakā attamanā ahesuṃ pamuditā pītisomanassajātā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā”ti.
Ānandaparikathā
276. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi– “ime kho panāpi ahesuṃ māgadhakā paricārakā bahū ceva rattaññū ca abbhatītā kālaṅkatā. Suññā maññe aṅgamagadhā aṅgamāgadhakehi paricārakehi abbhatītehi kālaṅkatehi. Te kho panāpi ahesuṃ buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārino. Te abbhatītā kālaṅkatā bhagavatā abyākatā; tesampissa sādhu veyyākaraṇaṃ, bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Ayaṃ kho panāpi ahosi rājā māgadho seniyo bimbisāro dhammiko dhammarājā hito brāhmaṇagahapatikānaṃ negamānañceva jānapadānañca. Apissudaṃ manussā kittayamānarūpā viharanti– ‘evaṃ no so dhammiko dhammarājā sukhāpetvā kālaṅkato, evaṃ mayaṃ tassa dhammikassa dhammarañño vijite phāsu viharimhā’ti. So kho panāpi ahosi buddhe pasanno dhamme pasanno saṅghe pasanno sīlesu paripūrakārī. Apissudaṃ manussā evamāhaṃsu– ‘yāva maraṇakālāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ kittayamānarūpo kālaṅkato’ti. So abbhatīto kālaṅkato bhagavatā abyākato. Tassapissa sādhu veyyākaraṇaṃ bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Bhagavato kho pana sambodhi magadhesu. Yattha kho pana bhagavato sambodhi magadhesu, kathaṃ tatra bhagavā māgadhake paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na byākareyya. Bhagavā ce kho pana māgadhake paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na byākareyya, dīnamanā tenassu māgadhakā paricārakā; yena kho panassu dīnamanā māgadhakā paricārakā kathaṃ te bhagavā na byākareyyā”ti?
277. Idamāyasmā ānando māgadhake paricārake ārabbha eko raho anuvicintetvā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca– “sutaṃ metaṃ, bhante– ‘bhagavā kira parito parito janapadesu paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu byākaroti kāsikosalesu vajjimallesu cetivaṃsesu kurupañcālesu majjhasūrasenesu – “asu amutra upapanno, asu amutra upapanno. Paropaññāsa nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Sādhikā navuti nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino, sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Sātirekāni pañcasatāni nātikiyā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇāti. Tena ca nātikiyā paricārakā attamanā ahesuṃ pamuditā pītisomanassajātā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā”ti Ime kho panāpi, bhante, ahesuṃ māgadhakā paricārakā bahū ceva rattaññū ca abbhatītā kālaṅkatā. Suññā maññe aṅgamagadhā aṅgamāgadhakehi paricārakehi abbhatītehi kālaṅkatehi. Te kho panāpi, bhante, ahesuṃ buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārino, te abbhatītā kālaṅkatā bhagavatā abyākatā. Tesampissa sādhu veyyākaraṇaṃ, bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Ayaṃ kho panāpi, bhante, ahosi rājā māgadho seniyo bimbisāro dhammiko dhammarājā hito brāhmaṇagahapatikānaṃ negamānañceva jānapadānañca. Apissudaṃ manussā kittayamānarūpā viharanti– ‘evaṃ no so dhammiko dhammarājā sukhāpetvā kālaṅkato. Evaṃ mayaṃ tassa dhammikassa dhammarañño vijite phāsu viharimhā’ti. So kho panāpi, bhante, ahosi buddhe pasanno dhamme pasanno saṅghe pasanno sīlesu paripūrakārī. Apissudaṃ manussā evamāhaṃsu– ‘yāva maraṇakālāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ kittayamānarūpo kālaṅkato’ti. So abbhatīto kālaṅkato bhagavatā abyākato; tassapissa sādhu veyyākaraṇaṃ, bahujano pasīdeyya, tato gaccheyya sugatiṃ. Bhagavato kho pana, bhante, sambodhi magadhesu. Yattha kho pana bhante, bhagavato sambodhi magadhesu, kathaṃ tatra bhagavā māgadhake paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na byākareyya? Bhagavā ce kho pana, bhante, māgadhake paricārake abbhatīte kālaṅkate upapattīsu na byākareyya dīnamanā tenassu māgadhakā paricārakā; yena kho panassu dīnamanā māgadhakā paricārakā kathaṃ te bhagavā na byākareyyā”ti. Idamāyasmā ānando māgadhake paricārake ārabbha bhagavato sammukhā parikathaṃ katvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
278. Atha kho bhagavā acirapakkante āyasmante ānande pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya nātikaṃ piṇḍāya pāvisi. Nātike piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā giñjakāvasathaṃ pavisitvā māgadhake paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā paññatte āsane nisīdi– “gatiṃ nesaṃ jānissāmi abhisamparāyaṃ, yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā”ti. Addasā kho bhagavā māgadhake paricārake “yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā”ti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito giñjakāvasathā nikkhamitvā vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi.
279. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca– “upasantapadisso bhante bhagavā bhātiriva bhagavato mukhavaṇṇo vippasannattā indriyānaṃ. Santena nūnajja bhante bhagavā vihārena vihāsī”ti? “Yadeva kho me tvaṃ, ānanda, māgadhake paricārake ārabbha sammukhā parikathaṃ katvā uṭṭhāyāsanā pakkanto, tadevāhaṃ nātike piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā giñjakāvasathaṃ pavisitvā māgadhake paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā paññatte āsane nisīdiṃ– ‘gatiṃ nesaṃ jānissāmi abhisamparāyaṃ, yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā’ti. Addasaṃ kho ahaṃ, ānanda, māgadhake paricārake ‘yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā’”ti.
Janavasabhayakkho
280. “Atha kho, ānanda, antarahito yakkho saddamanussāvesi– ‘janavasabho ahaṃ bhagavā janavasabho ahaṃ sugatā’ti. Abhijānāsi no tvaṃ, ānanda, ito pubbe evarūpaṃ nāmadheyyaṃ sutaṃ yadidaṃ janavasabho”ti?
“Na kho ahaṃ, bhante, abhijānāmi ito pubbe evarūpaṃ nāmadheyyaṃ sutaṃ yadidaṃ janavasabhoti, api ca me, bhante, lomāni haṭṭhāni ‘janavasabho’ti nāmadheyyaṃ sutvā. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi– ‘na hi nūna so orako yakkho bhavissati yadidaṃ evarūpaṃ nāmadheyyaṃ supaññattaṃ yadidaṃ janavasabho”ti. “Anantarā kho, ānanda, saddapātubhāvā uḷāravaṇṇo me yakkho sammukhe pāturahosi Dutiyampi saddamanussāvesi– ‘bimbisāro ahaṃ bhagavā; bimbisāro ahaṃ sugatāti. Idaṃ sattamaṃ kho ahaṃ, bhante, vessavaṇassa mahārājassa sahabyataṃ upapajjāmi, so tato cuto manussarājā bhavituṃ pahomi.
Ito satta tato satta, saṃsārāni catuddasa;
Nivāsamabhijānāmi, yattha me vusitaṃ pure.
281. ‘Dīgharattaṃ kho ahaṃ, bhante, avinipāto avinipātaṃ sañjānāmi, āsā ca pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāyā’ti. ‘Acchariyamidaṃ āyasmato janavasabhassa yakkhassa, abbhutamidaṃ āyasmato janavasabhassa yakkhassa. “Dīgharattaṃ kho ahaṃ, bhante, avinipāto avinipātaṃ sañjānāmī”ti ca vadesi, “āsā ca pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāyā”ti ca vadesi, kutonidānaṃ panāyasmā janavasabho yakkho evarūpaṃ uḷāraṃ visesādhigamaṃ sañjānātīti? Na aññatra, bhagavā, tava sāsanā, na aññatra, sugata, tava sāsanā; yadagge ahaṃ, bhante, bhagavati ekantikato abhippasanno, tadagge ahaṃ, bhante, dīgharattaṃ avinipāto avinipātaṃ sañjānāmi, āsā ca pana me santiṭṭhati sakadāgāmitāya. Idhāhaṃ, bhante, vessavaṇena mahārājena pesito virūḷhakassa mahārājassa santike kenacideva karaṇīyena addasaṃ bhagavantaṃ antarāmagge giñjakāvasathaṃ pavisitvā māgadhake paricārake ārabbha aṭṭhiṃ katvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā nisinnaṃ– “gatiṃ nesaṃ jānissāmi abhisamparāyaṃ, yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā”ti. Anacchariyaṃ kho panetaṃ, bhante, yaṃ vessavaṇassa mahārājassa tassaṃ parisāyaṃ bhāsato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ– “yaṃgatikā te bhavanto yaṃ-abhisamparāyā”ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi– bhagavantañca dakkhāmi, idañca bhagavato ārocessāmīti. Ime kho me, bhante, dvepaccayā bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ’.
Devasabhā
282. ‘Purimāni bhante, divasāni purimatarāni tadahuposathe pannarase vassūpanāyikāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā. Mahatī ca dibbaparisā samantato nisinnā honti, cattāro ca mahārājāno catuddisā nisinnā honti. Puratthimāya disāya dhataraṭṭho mahārājā pacchimābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; dakkhiṇāya disāya virūḷhako mahārājā uttarābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; pacchimāya disāya virūpakkho mahārājā puratthābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; uttarāya disāya vessavaṇo mahārājā dakkhiṇābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā Yadā, bhante, kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā, mahatī ca dibbaparisā samantato nisinnā honti, cattāro ca mahārājāno catuddisā nisinnā honti. Idaṃ nesaṃ hoti āsanasmiṃ; atha pacchā amhākaṃ āsanaṃ hoti. Ye te, bhante, devā bhagavati brahmacariyaṃ caritvā adhunūpapannā tāvatiṃsakāyaṃ, te aññe deve atirocanti vaṇṇena ceva yasasā ca. Tena sudaṃ, bhante, devā tāvatiṃsā attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā “dibbā vata bho kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā”ti. Atha kho, bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā imāhi gāthāhi anumodi–
“Modanti vata bho devā, tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.
Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine;
Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.
Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;
Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.
Idaṃ disvāna nandanti, tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammatan”ti.
‘Tena sudaṃ, bhante, devā tāvatiṃsā bhiyyosomattāya attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā “dibbā vata, bho, kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā”ti. Atha kho, bhante, yenatthena devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā, taṃ atthaṃ cintayitvā taṃ atthaṃ mantayitvā vuttavacanāpi taṃ cattāro mahārājāno tasmiṃ atthe honti. Paccānusiṭṭhavacanāpi taṃ cattāro mahārājāno tasmiṃ atthe honti, sakesu sakesu āsanesu ṭhitā avipakkantā.
Te vuttavākyā rājāno, paṭiggayhānusāsaniṃ;
Vippasannamanā santā, aṭṭhaṃsu samhi āsaneti.
283. ‘Atha kho, bhante, uttarāya disāya uḷāro āloko sañjāyi, obhāso pāturahosi atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Atha kho, bhante, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi– “yathā kho, mārisā, nimittāni dissanti, uḷāro āloko sañjāyati, obhāso pātubhavati, brahmā pātubhavissati. Brahmuno hetaṃ pubbanimittaṃ pātubhāvāya yadidaṃ āloko sañjāyati obhāso pātubhavatīti.
“Yathā nimittā dissanti, brahmā pātubhavissati;
Brahmuno hetaṃ nimittaṃ, obhāso vipulo mahā”ti.
Sanaṅkumārakathā
284. ‘Atha kho, bhante, devā tāvatiṃsā yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu– “obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā”ti. Cattāropi mahārājāno yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu– “obhāsametaṃ ñassāma yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā”ti. Idaṃ sutvā devā tāvatiṃsā ekaggā samāpajjiṃsu– “obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā”ti.
‘Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā pātubhavati. Yo kho pana, bhante, brahmuno pakativaṇṇo anabhisambhavanīyo so devānaṃ tāvatiṃsānaṃ cakkhupathasmiṃ. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati so aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca. Seyyathāpi, bhante, sovaṇṇo viggaho mānusaṃ viggahaṃ atirocati; evameva kho, bhante, yadā brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, so aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, na tassaṃ parisāyaṃ koci devo abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti. Sabbeva tuṇhībhūtā pañjalikā pallaṅkena nisīdanti– “yassadāni devassa pallaṅkaṃ icchissati brahmā sanaṅkumāro, tassa devassa pallaṅke nisīdissatī”ti.
‘Yassa kho pana, bhante, devassa brahmā sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati, uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ; uḷāraṃ so labhati devo somanassapaṭilābhaṃ. Seyyathāpi, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto adhunābhisitto rajjena, uḷāraṃ so labhati vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so labhati somanassapaṭilābhaṃ. Evameva kho, bhante, yassa devassa brahmā sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati, uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so labhati devo somanassapaṭilābhaṃ. Atha bhante, brahmā sanaṅkumāro oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā kumāravaṇṇī hutvā pañcasikho devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāturahosi. So vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīdi. Seyyathāpi, bhante, balavā puriso supaccatthate vā pallaṅke same vā bhūmibhāge pallaṅkena nisīdeyya; evameva kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīditvā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā imāhi gāthāhi anumodi–
“Modanti vata bho devā, tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.
“Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine;
Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.
“Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;
Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.
“Idaṃ disvāna nandanti, tāvatiṃsā sahindakā;
Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammatan”ti.
285. ‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha; imamatthaṃ, bhante, brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti vissaṭṭho ca viññeyyo ca mañju ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca gambhīro ca ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana, bhante, brahmā sanaṅkumāro sarena viññāpeti; na cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Yassa kho pana, bhante, evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti, so vuccati “brahmassaro”ti.
‘Atha kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro tettiṃse attabhāve abhinimminitvā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ paccekapallaṅkesu pallaṅkena nisīditvā deve tāvatiṃse āmantesi– “taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāvañca so bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Ye hi keci, bho, buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā sīlesu paripūrakārino te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti, appekacce cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjanti. Ye sabbanihīnaṃ kāyaṃ paripūrenti, te gandhabbakāyaṃ paripūrentī’”ti.
286. ‘Imamatthaṃ bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha; imamatthaṃ, bhante, brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato ghosoyeva devā maññanti– “yvāyaṃ mama pallaṅke svāyaṃ ekova bhāsatī”ti.
Ekasmiṃ bhāsamānasmiṃ, sabbe bhāsanti nimmitā;
Ekasmiṃ tuṇhimāsīne, sabbe tuṇhī bhavanti te.
Tadāsu devā maññanti, tāvatiṃsā sahindakā;
Yvāyaṃ mama pallaṅkasmiṃ, svāyaṃ ekova bhāsatīti.
‘Atha kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro ekattena attānaṃ upasaṃharati, ekattena attānaṃ upasaṃharitvā sakkassa devānamindassa pallaṅke pallaṅkena nisīditvā deve tāvatiṃse āmantesi–
Bhāvita-iddhipādo
287. “‘Taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro iddhipādā paññattā iddhipahutāya iddhivisavitāya iddhivikubbanatāya. Katame cattāro? Idha bho bhikkhu chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīriyasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Cittasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ime kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro iddhipādā paññattā iddhipahutāya iddhivisavitāya iddhivikubbanatāya.
“‘Ye hi keci bho atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhosuṃ, sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā. Yepi hi keci bho anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhossanti, sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā. Yepi hi keci bho etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti, sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā. Passanti no bhonto devā tāvatiṃsā mamapimaṃ evarūpaṃ iddhānubhāvan”ti? “Evaṃ mahābrahme”ti. “Ahampi kho bho imesaṃyeva catunnañca iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā evaṃ mahiddhiko evaṃmahānubhāvo”ti. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsitvā deve tāvatiṃse āmantesi–
Tividho okāsādhigamo
288. “‘Taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo okāsādhigamā anubuddhā sukhassādhigamāya. Katame tayo? Idha bho ekacco saṃsaṭṭho viharati kāmehi saṃsaṭṭho akusalehi dhammehi. So aparena samayena ariyadhammaṃ suṇāti, yoniso manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. So ariyadhammassavanaṃ āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ asaṃsaṭṭho viharati kāmehi asaṃsaṭṭho akusalehi dhammehi. Tassa asaṃsaṭṭhassa kāmehi asaṃsaṭṭhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Seyyathāpi, bho, pamudā pāmojjaṃ jāyetha, evameva kho, bho, asaṃsaṭṭhassa kāmehi asaṃsaṭṭhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo okāsādhigamo anubuddho sukhassādhigamāya.
“‘Puna caparaṃ, bho, idhekaccassa oḷārikā kāyasaṅkhārā appaṭippassaddhā honti, oḷārikā vacīsaṅkhārā appaṭippassaddhā honti, oḷārikā cittasaṅkhārā appaṭippassaddhā honti. So aparena samayena ariyadhammaṃ suṇāti, yoniso manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. Tassa ariyadhammassavanaṃ āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ oḷārikā kāyasaṅkhārā paṭippassambhanti, oḷārikā vacīsaṅkhārā paṭippassambhanti, oḷārikā cittasaṅkhārā paṭippassambhanti. Tassa oḷārikānaṃ kāyasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ vacīsaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ cittasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Seyyathāpi, bho, pamudā pāmojjaṃ jāyetha, evameva kho bho oḷārikānaṃ kāyasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ vacīsaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā oḷārikānaṃ cittasaṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo okāsādhigamo anubuddho sukhassādhigamāya.
“‘Puna caparaṃ, bho, idhekacco ‘idaṃ kusalan’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, ‘idaṃ akusalan’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. ‘Idaṃ sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgan’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. So aparena samayena ariyadhammaṃ suṇāti, yoniso manasi karoti, dhammānudhammaṃ paṭipajjati. So ariyadhammassavanaṃ āgamma yonisomanasikāraṃ dhammānudhammappaṭipattiṃ, ‘idaṃ kusalan’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘idaṃ akusalan’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgan’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Tassa avijjāvirāgā vijjuppādā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Seyyathāpi, bho, pamudā pāmojjaṃ jāyetha evameva kho, bho, avijjāvirāgā vijjuppādā uppajjati sukhaṃ, sukhā bhiyyo somanassaṃ. Ayaṃ kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo okāsādhigamo anubuddho sukhassādhigamāya. Ime kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo okāsādhigamā anubuddhā sukhassādhigamāyā”ti. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha, imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsitvā deve tāvatiṃse āmantesi–
Catusatipaṭṭhānaṃ
289. “‘Taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro satipaṭṭhānā paññattā kusalassādhigamāya. Katame cattāro? Idha bho, bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharanto tattha sammā samādhiyati, sammā vippasīdati. So tattha sammā samāhito sammā vippasanno bahiddhā parakāye ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati …pe… bahiddhā paravedanāsu ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ajjhattaṃ citte cittānupassī viharati …pe… bahiddhā paracitte ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ajjhattaṃ dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ajjhattaṃ dhammesu dhammānupassī viharanto tattha sammā samādhiyati, sammā vippasīdati. So tattha sammā samāhito sammā vippasanno bahiddhā paradhammesu ñāṇadassanaṃ abhinibbatteti. Ime kho, bho, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro satipaṭṭhānā paññattā kusalassādhigamāyā”ti. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha. Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsitvā deve tāvatiṃse āmantesi–
Satta samādhiparikkhārā
290. “‘Taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva supaññattā cime tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena satta samādhiparikkhārā sammāsamādhissa paribhāvanāya sammāsamādhissa pāripūriyā. Katame satta? Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammā-ājīvo sammāvāyāmo sammāsati. Yā kho, bho, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā, ayaṃ vuccati, bho, ariyo sammāsamādhi sa-upaniso itipi saparikkhāro itipi. Sammādiṭṭhissa bho, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti. Sammākammantassa sammā-ājīvo pahoti, sammā-ājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Yañhi taṃ, bho, sammā vadamāno vadeyya– ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi apārutā amatassa dvārā’ti idameva taṃ sammā vadamāno vadeyya. Svākkhāto hi, bho, bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi apārutā amatassa dvārā.
“‘Ye hi keci, bho, buddhe aveccappasādena samannāgatā, dhamme aveccappasādena samannāgatā, saṅghe aveccappasādena samannāgatā, ariyakantehi sīlehi samannāgatā ye cime opapātikā dhammavinītā sātirekāni catuvīsatisatasahassāni māgadhakā paricārakā abbhatītā kālaṅkatā tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā. Atthi cevettha sakadāgāmino.
“Atthāyaṃ itarā pajā, puññābhāgāti me mano;
Saṅkhātuṃ nopi sakkomi, musāvādassa ottappan”ti.
291. ‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro bhāsittha, imamatthaṃ, bhante, brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato vessavaṇassa mahārājassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi– “acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, evarūpopi nāma uḷāro satthā bhavissati, evarūpaṃ uḷāraṃ dhammakkhānaṃ, evarūpā uḷārā visesādhigamā paññāyissantī”ti. Atha, bhante, brahmā sanaṅkumāro vessavaṇassa mahārājassa cetasā cetoparivitakkamaññāya vessavaṇaṃ mahārājānaṃ etadavoca– “taṃ kiṃ maññati bhavaṃ vessavaṇo mahārājā atītampi addhānaṃ evarūpo uḷāro satthā ahosi, evarūpaṃ uḷāraṃ dhammakkhānaṃ, evarūpā uḷārā visesādhigamā paññāyiṃsu. Anāgatampi addhānaṃ evarūpo uḷāro satthā bhavissati, evarūpaṃ uḷāraṃ dhammakkhānaṃ, evarūpā uḷārā visesādhigamā paññāyissantī’”ti.
292. “‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ abhāsi, imamatthaṃ vessavaṇo mahārājā brahmuno sanaṅkumārassa devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhāsato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ sayaṃ parisāyaṃ ārocesi”.
Imamatthaṃ janavasabho yakkho vessavaṇassa mahārājassa sayaṃ parisāyaṃ bhāsato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ bhagavato ārocesi. Imamatthaṃ bhagavā janavasabhassa yakkhassa sammukhā sutvā sammukhā paṭiggahetvā sāmañca abhiññāya āyasmato ānandassa ārocesi, imamatthamāyasmā ānando bhagavato sammukhā sutvā sammukhā paṭiggahetvā ārocesi bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Tayidaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti.
Janavasabhasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.