長部13經/三明經(戒蘊品[第一])(莊春江譯)[DA.26]
被我這麼聽聞：
有一次，在憍薩羅進行遊行的
世尊與約五百位
比丘的大比丘
僧團一起抵達名叫瑪那沙葛德的憍薩羅婆羅門村落，在那裡，世尊住在瑪那沙葛德北邊瑪那沙葛德的阿致羅筏底河畔芒果園中。(518)
當時，眾多有名的大財富婆羅門居住在瑪那沙葛德，即：鄭計婆羅門、大魯科婆羅門、玻科勒沙低婆羅門、
若奴索尼婆羅門、杜鐵亞婆羅門以及其他有名的大財富婆羅門。(519)
那時，當
學生婆羅門襪謝德與婆羅墮若步行狀態散步、漫步時，在道非道上的談論生起。那時，學生婆羅門襪謝德這麼說：
「這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是
出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被玻科勒沙低婆羅門說。」
學生婆羅門婆羅墮若也這麼說：
「這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被大魯科婆羅門說。」
學生婆羅門襪謝德既不能夠說服學生婆羅門婆羅墮若，學生婆羅門婆羅墮若也不能夠說服學生婆羅門襪謝德。(520)
那時，學生婆羅門襪謝德召喚學生婆羅門婆羅墮若：
「婆羅墮若！這位釋迦人之子、從釋迦族出家的
沙門喬達摩住在瑪那沙葛德北邊瑪那沙葛德的阿致羅筏底河畔芒果園中。又，對那位喬達摩
尊師，這樣的好名聲已傳播：『像這樣，那位世尊是
阿羅漢、
遍正覺者、
明行具足者、
善逝、
世間知者、
應該被調御人的無上調御者、
天-人們的大師、
佛陀、世尊。』來！婆羅墮若尊師！我們將去見沙門喬達摩，抵達後，我們將問沙門喬達摩這個道理，我們將如沙門喬達摩為我們解答那樣
憶持它。」
「是的，尊師！」學生婆羅門婆羅墮若回答學生婆羅門襪謝德。(521)
道非道的談論
那時，學生婆羅門襪謝德與婆羅墮若去見世尊。抵達後，與世尊一起互相問候。交換應該被互相問候的友好交談後，在一旁坐下。在一旁坐下的學生婆羅門襪謝德對世尊說這個：
「喬達摩尊師！這裡，當我們步行狀態散步、漫步時，在道非道上的談論生起。我這麼說：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被玻科勒沙低婆羅門說。』學生婆羅門婆羅墮若說這個：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被大魯科婆羅門說。』喬達摩尊師！在這裡，在義理上就有爭執，有爭辯，有異執。」(522)
「襪謝德！像這樣，確實，你這麼說：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被玻科勒沙低婆羅門說。』學生婆羅門婆羅墮若這麼說：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態，凡這個被大魯科婆羅門說。』襪謝德！然而，你們的爭執在哪裡？爭辯在哪裡？異執在哪裡？」(523)
「喬達摩尊師！在道非道上。喬達摩尊師！任何婆羅門都安立種種道：阿達哩亞婆羅門、低低哩亞婆羅門、陳兜葛婆羅門、玻哈哩若婆羅門，而那些全部是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。
喬達摩尊師！猶如在村落或城鎮的不遠處，即使有許多種種道路，而那些全部是村落為會合。同樣的，喬達摩尊師！任何婆羅門都安立種種道：阿達哩亞婆羅門、低低哩亞婆羅門、陳兜葛婆羅門、玻哈哩若婆羅門，而那些全部是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。」(524)
對學生婆羅門襪謝德的質問
「襪謝德！你說『他們引導』？」「喬達摩尊師！我說『他們引導』。」
「襪謝德！你說『他們引導』？」「喬達摩尊師！我說『他們引導』。」
「襪謝德！你說『他們引導』？」「喬達摩尊師！我說『他們引導』。」
「襪謝德！那麼，有任何
三明婆羅門中即使一位婆羅門，以那個，是梵天當面見到者嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」
「襪謝德！那麼，有任何三明婆羅門中即使一位老師，以那個，是梵天當面見到者嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」
「襪謝德！那麼，有任何三明婆羅門中即使一位老師與老師的老師，以那個，是梵天當面見到者嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」
「襪謝德！那麼，有任何三明婆羅門中直到第七祖師世代，以那個，是梵天當面見到者嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」(525)
「襪謝德！那麼，又凡婆羅門們的以前仙人：經典的作者、經典宣說者，現在婆羅門們對凡他們的這個往昔被唱誦、被解說、被合集的聖句，隨誦它，跟隨說它，隨說所說的，使復誦所教導的，即：阿桃葛、襪碼葛、襪碼跌挖、威沙咪跌、亞瑪得其、安其勒色、婆羅墮若、襪謝德、迦葉、玻古，他們也這麼說：『我們知道這個；我們看見這個：梵天之處，或去梵天之處，或梵天在哪裡。』嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」(526)
「襪謝德！像這樣，確實，沒有任何三明婆羅門中即使一位婆羅門，以那個，是梵天當面見到者；沒有任何三明婆羅門中即使一位老師，以那個，是梵天當面見到者；沒有任何三明婆羅門中即使一位老師與老師的老師，以那個，是梵天當面見到者；沒有任何三明婆羅門中直到第七祖師世代，以那個，是梵天當面見到者；又凡確實婆羅門們的以前仙人：經典的作者、經典宣說者，現在婆羅門們對凡他們的這個往昔被唱誦、被解說、被合集的聖句，隨誦它，跟隨說它，隨說所說的，使復誦所教導的，即：阿桃葛、襪碼葛、襪碼跌挖、威沙咪跌、亞瑪得其、安其勒色、婆羅墮若、襪謝德、迦葉、玻古，他們也沒這麼說：『我們知道這個；我們看見這個：梵天之處，或去梵天之處，或梵天在哪裡。』那些三明婆羅門正這麼說：『凡我們不知道、凡我們沒看見，我們教導那個的共住狀態道路：這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』(527)
襪謝德！你怎麼想它：在存在這樣時，是否三明婆羅門們的所說變成無意義的呢？」「喬達摩尊師！確實，在存在這樣時，三明婆羅門們的所說變成無意義的。」
「
好！襪謝德！襪謝德！確實，那些三明婆羅門，凡他們不知道、凡他們沒看見，他們教導那個的共住狀態道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』
這不存在可能性。(528)
襪謝德！猶如依續抓住的盲者行列，最前面的沒看見，中間的也沒看見，最後面的也沒看見。同樣的，襪謝德！婆羅門們的所說看起來像如依盲者行列，最前面的沒看見，中間的也沒看見，最後面的也沒看見。這個那些三明婆羅門所說就變成好笑的，就變成無意義的，就變成空無的，就變成空虛的。(529)
襪謝德！你怎麼想它：三明婆羅門們還有其他眾人看見日月，當日月上昇與在沈下處，祈願、稱讚，從事
合掌禮拜著？」
「是的，喬達摩尊師！三明婆羅門們還有其他眾人看見日月，當日月上昇與在沈下處，祈願、稱讚、從事合掌禮拜著。」(530)
「襪謝德！你怎麼想它：凡三明婆羅門們還有其他眾人看見日月，當日月上昇與在沈下處，祈願、稱讚、從事合掌禮拜著，三明婆羅門們能夠教導與日月共住狀態的道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與日月共住狀態。』嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是。」
「襪謝德！像這樣，確實，凡三明婆羅門們還有其他眾人看見日月，當日月上昇與在沈下處，祈願、稱讚、從事合掌禮拜著，三明婆羅門們不能夠教導與日月共住狀態的道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與日月共住狀態。』(531)
襪謝德！像這樣，然而，梵天確實沒被三明婆羅門們當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師與老師的老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中直到第七祖師世代當面看見，又凡確實婆羅門們的以前仙人：經典的作者、經典宣說者，現在婆羅門們對凡他們的這個往昔被唱誦、被解說、被合集的聖句，隨誦它，跟隨說它，隨說所說的，使復誦所教導的，即：阿桃葛、襪碼葛、襪碼跌挖、威沙咪跌、亞瑪得其、安其勒色、婆羅墮若、襪謝德、迦葉、玻古，他們也沒這麼說：『我們知道這個；我們看見這個：梵天之處，或去梵天之處，或梵天在哪裡。』那些三明婆羅門正這麼說：『凡我們不知道、凡我們沒看見，我們教導那個的共住狀態道路：這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』(532)
襪謝德！你怎麼想它：在存在這樣時，是否三明婆羅門們的所說變成無意義的呢？」「喬達摩尊師！確實，在存在這樣時，三明婆羅門們的所說變成無意義的。」
「好！襪謝德！襪謝德！確實，那些三明婆羅門，凡他們不知道、凡他們沒看見，他們教導那個的共住狀態道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(533)
地方上美女的譬喻
襪謝德！猶如男子這麼說：『凡在這個地方上的地方美女，我想要她、欲求她。』他們對他這麼說：『喂！男子！凡你想要、欲求地方上的美女，你知道那位地方上的美女是
剎帝利或
婆羅門或
毘舍或
首陀羅？』被像這樣問，他說：『不。』
他們對他這麼說：『喂！男子！你想要、欲求這地方上的美女，你知道那位地方上的美女是這樣的名字或這樣的姓？……（中略）高或矮或中等；黑或褐或金黃色皮膚？』……（中略）『……在像那樣的村落或城鎮或城市？』被像這樣問，他說：『不。』他們對他這麼說：『喂！男子！你想要、欲求凡你不知道、沒看見者？』被像這樣問，他說：『是的。』(534)
襪謝德！你怎麼想它：在存在這樣時，是否那位男子說的變成無意義的呢？」「喬達摩尊師！在存在這樣時，那位男子說的確實變成無意義的。」(535)
「同樣的，襪謝德！梵天確實沒被三明婆羅門們當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師與老師的老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中直到第七祖師世代當面看見，又凡確實婆羅門們的以前仙人：經典的作者、經典宣說者，現在婆羅門們對凡他們的這個往昔被唱誦、被解說、被合集的聖句，隨誦它，跟隨說它，隨說所說的，使復誦所教導的，即：阿桃葛、襪碼葛、襪碼跌挖、威沙咪跌、亞瑪得其、安其勒色、婆羅墮若、襪謝德、迦葉、玻古，他們也沒這麼說：『我們知道這個；我們看見這個：梵天之處，或去梵天之處，或梵天在哪裡。』那些三明婆羅門正這麼說：『凡我們不知道、凡我們沒看見，我們教導那個的共住狀態道路：這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』(536)
襪謝德！你怎麼想它：在存在這樣時，是否三明婆羅門們的所說變成無意義的呢？」「喬達摩尊師！確實，在存在這樣時，三明婆羅門們的所說變成無意義的。」
「好！襪謝德！襪謝德！確實，那些三明婆羅門，凡他們不知道、凡他們沒看見，他們教導那個的共住狀態道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(537)
階梯的譬喻
襪謝德！猶如男子在十字路口為了登上殿堂建造階梯，他們對他這麼說：『喂！男子！凡你為了登上殿堂建造階梯，你知道那個殿堂在東方、南方、西方、北方、上方，或上、下、中間？』被像這樣問，他說：『不。』
他們對他這麼說：『喂！男子！你為了登上那個殿堂建造階梯：凡你不知道、沒看見的？』被像這樣問，他說：『是的。』(538)
襪謝德！你你怎麼想它：在存在這樣時，是否那位男子說的成為無意義的呢？」「大德！確實，在存在這樣時，那位男子的所說成為無意義的。」(539)
「同樣的，襪謝德！梵天確實沒被三明婆羅門們當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中老師與老師的老師當面看見，梵天確實也沒被三明婆羅門們中直到第七祖師世代當面看見，又凡確實婆羅門們的以前仙人：經典的作者、經典宣說者，現在婆羅門們對凡他們的這個往昔被唱誦、被解說、被合集的聖句，隨誦它，跟隨說它，隨說所說的，使復誦所教導的，即：阿桃葛、襪碼葛、襪碼跌挖、威沙咪跌、亞瑪得其、安其勒色、婆羅墮若、襪謝德、迦葉、玻古，他們也沒這麼說：『我們知道這個；我們看見這個：梵天之處，或去梵天之處，或梵天在哪裡。』那些三明婆羅門正這麼說：『凡我們不知道、凡我們沒看見，我們教導那個的共住狀態道路：這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』(540)
襪謝德！你怎麼想它：在存在這樣時，是否三明婆羅門們的所說變成無意義的呢？」「喬達摩尊師！確實，在存在這樣時，三明婆羅門們的所說變成無意義的。」
「好！襪謝德！襪謝德！確實，那些三明婆羅門，凡他們不知道、凡他們沒看見，他們教導那個的共住狀態道路：『這才是正直的道路，這是筆直的路徑，是出離的，引導那樣行為者與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(541)
阿致羅筏底河的譬喻
襪謝德！猶如這充滿水的、滿到邊緣的、能被烏鴉喝飲的阿致羅筏底河，那時，欲求彼岸、尋求彼岸、去彼岸、想要渡越彼岸的男子到來，站在此岸的他呼叫彼岸：『來！彼岸，來！彼岸。』(542)
襪謝德！你怎麼想它：是否那位男子的呼叫之因，或祈願之因，或欲求之因，或歡喜之因，阿致羅筏底河的彼岸來到此岸呢？」「喬達摩尊師！這確實不是。」(543)
「同樣的，襪謝德！三明婆羅門們凡婆羅門行為的諸法，轉起著捨棄(捨斷)那些法後，凡非婆羅門行為的諸法，轉起著
受持後，這麼說：『我們呼叫
因陀羅，我們呼叫蘇摩，我們呼叫伐盧那，我們呼叫伊舍那，我們呼叫生主神，我們呼叫梵天，我們呼叫大神通，我們呼叫夜摩。』
襪謝德！確實，『那些三明婆羅門們凡婆羅門行為的諸法，轉起著捨棄那些法後，凡非婆羅門行為的諸法，轉起著受持後，呼叫之因，或祈願之因，或欲求之因，或歡喜之因，以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(544)
襪謝德！猶如這充滿水的、滿到邊緣的、能被烏鴉喝飲的阿致羅筏底河，那時，欲求彼岸、尋求彼岸、去彼岸、想要渡越彼岸的男子到來，他在此岸手被堅固的鎖鏈在背後緊緊繫縛地繫縛。
襪謝德！你怎麼想它：是否那位男子從阿致羅筏底河的此岸去彼岸呢？」「喬達摩尊師！這確實不是。」(545)
「同樣的，襪謝德！這
五種欲在聖者之律中被稱為『鎖鏈』，也被稱為『繫縛』，哪五個？能被眼識知的、想要的、喜愛的、合意的、可愛形色的、伴隨欲的、誘人的諸色，能被耳識知的……（中略）諸聲音，能被鼻識知的……諸氣味，能被舌識知的……諸味道，能被身識知的、想要的、喜愛的、合意的、可愛形色的、伴隨欲的、誘人的諸
所觸。
襪謝德！這五種欲在聖者之律中被稱為『鎖鏈』，也被稱為『繫縛』。襪謝德！三明婆羅門們繫結地、迷昏頭地、有罪過地、不看見
過患、無
出離慧地受用這五種欲。襪謝德！確實，『那些三明婆羅門們凡婆羅門行為的諸法，轉起著捨棄那些法後，凡非婆羅門行為的諸法，轉起著受持後，繫結地、迷昏頭地、有罪過地、不看見過患地、無出離慧、被欲鎖鏈繫縛繫縛地受用著五種欲，以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(546)
襪謝德！猶如這充滿水的、滿到邊緣的、能被烏鴉喝飲的阿致羅筏底河，那時，欲求彼岸、尋求彼岸、去彼岸、想要渡越彼岸的男子到來，他在此岸覆蓋頭後躺下。
襪謝德！你怎麼想它：是否那位男子從阿致羅筏底河的此岸去彼岸呢？」「喬達摩尊師！這確實不是。」(547)
「同樣的，襪謝德！這
五蓋在聖者之律中被稱為『障礙』，也被稱為『蓋』，也被稱為『覆蔽』，也被稱為『障蓋』，哪五個？
欲的意欲蓋、惡意蓋、惛沈睡眠蓋、掉舉後悔蓋、疑惑蓋，襪謝德！這五蓋在聖者之律中被稱為『障礙』，也被稱為『蓋』，也被稱為『覆蔽』，也被稱為『障蓋』。(548)
襪謝德！三明婆羅門們被這五蓋障礙、覆蓋、覆蔽、障蓋，襪謝德！確實，『那些三明婆羅門們凡婆羅門行為的諸法，轉起著捨棄那些法後，凡非婆羅門行為的諸法，轉起著受持後，被這五蓋障礙、覆蓋、覆蔽、障蓋，以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(549)
會合的談論
襪謝德！你怎麼想它：是否被你聽聞：當年長的、高齡的、老師與老師的老師婆羅門們說：梵天是有所有物(財產妻子)者，或無所有物者呢？」「喬達摩尊師！是無所有物者。」
「是有怨恨心者或無怨恨心者？」「喬達摩尊師！是無怨恨心者。」
「是有瞋害心者或無瞋害心者？」「喬達摩尊師！是無瞋害心者。」
「是有污染心者或無污染心者？」「喬達摩尊師！是無污染心者。」
「是
自在者或不自在者？」「喬達摩尊師！是自在者。」
「襪謝德！你怎麼想它：三明婆羅門們是有所有物者，或無所有物者？」「喬達摩尊師！是有所有物者。」
「是有怨恨心者或無怨恨心者？」 「喬達摩尊師！是有怨恨心者。」
「是有瞋害心者或無瞋害心者？」「喬達摩尊師！是有瞋害心者。」
「是有污染心者或無污染心者？」「喬達摩尊師！是有污染心者。」
「是自在者或不自在者？」「喬達摩尊師！是不自在者。」(550)
「襪謝德！像這樣，確實，三明婆羅門們是有所有物者，梵天是無所有物者，是否有所有物的三明婆羅門們與無所有物的梵天一起會合、集合呢？」「喬達摩尊師！這確實不是。」「好！襪謝德！確實，『那些有所有物的三明婆羅門們以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這不存在可能性。
襪謝德！像這樣，確實，三明婆羅門們是有怨恨心者，梵天是無怨恨心者……（中略）三明婆羅門們是有瞋害心者，梵天是無瞋害心者……三明婆羅門們是有瞋害心者，梵天是無瞋害心者……三明婆羅門們是不自在者，梵天是自在者，不自在的三明婆羅門們與自在的梵天是否一起會合、集合呢？」「喬達摩尊師！這確實不是。」
「好！襪謝德！確實，『那些不自在的三明婆羅門們以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這不存在可能性。(551)
襪謝德！又，這裡，那些三明婆羅門們近坐後沈沒，沈沒後到達散逸，想渡越到更乾的，因此，這被稱為三明婆羅門們的『沙漠三明』，也被稱為『荒地三明』，也被稱為『不幸三明』。」(552)
在這麼說時，學生婆羅門襪謝德對世尊說這個：「喬達摩尊師！這被我聽聞：『沙門喬達摩知道梵天們的共住狀態道路。』」「襪謝德！你怎麼想它：瑪那沙葛德在離這裡近處，瑪那沙葛德在離這裡不遠處？」「是的，喬達摩尊師！瑪那沙葛德在離這裡近處，瑪那沙葛德在離這裡不遠處。」(553)
「襪謝德！你怎麼想它：這裡，如果在瑪那沙葛德出生長大的男子剛剛從瑪那沙葛德離開不久，他們詢問他瑪那沙葛德的道路，襪謝德！當在瑪那沙葛德出生長大的那位男子被詢問瑪那沙葛德的道路時，有愚鈍或猶豫嗎？」「喬達摩尊師！這確實不是，那是什麼原因？喬達摩尊師！因為，那位男子在瑪那沙葛德出生長大，對那個瑪那沙葛德全部的道路都已善知道。」
「襪謝德！當在瑪那沙葛德出生、長大的那位男子被詢問瑪那沙葛德道路時，可能有愚鈍、猶豫。然而，當如來被詢問梵天世界或導向梵天世界道跡時，沒有愚鈍或猶豫。襪謝德！而我知道梵天、梵天世界、導向梵天世界的道跡，以及知道那個：如是行者與往生梵天世界者。」(554)
在這麼說時，學生婆羅門襪謝德對世尊說這個：
「喬達摩尊師！這被我聽聞：『沙門喬達摩教導梵天們的共住狀態道路。』請喬達摩尊師為我們教導梵天們的共住狀態道路，請喬達摩尊救濟婆羅門人們，
那就好了！」
「襪謝德！那樣的話，你要聽！你要
好好作意！我將說。」
「是的，尊師！」學生婆羅門襪謝德回答世尊。(555)
梵天世界道路的教導
世尊說這個：
「襪謝德！這裡，
如來、
阿羅漢、
遍正覺者、
明行具足者、
善逝、
世間知者、
應該被調御人的無上調御者、
天-人們的大師、
佛陀、
世尊在世間出現……（中略）(在簡略中應該如同190-212[DN.2「更勝妙的沙門果」段落]使之被細說)襪謝德！這樣，比丘是戒具足者。……（中略）對那位看見自己五蓋已被捨斷者，欣悅被生起；對喜悅者，
喜被生起；對
意喜者，身變得
寧靜；
身已寧靜者感受樂；對有樂者，心入定。
他以與慈俱行之心遍滿一方後而住，像這樣第二的，像這樣第三的，像這樣第四的，像這樣上下、橫向、到處，以對一切如對自己，以與慈俱行之心，以廣大、出眾、無量、無怨恨、無惡意之心遍滿全部世間後而住。
襪謝德！猶如有力氣的吹海螺者少困難地就使四方了知。同樣的，襪謝德！當
慈心解脫已這麼修習時，凡
所作的有量業，它在那裡無殘餘，它在那裡不住立。襪謝德！這是梵天們的共住狀態道路。
再者，襪謝德！比丘以與悲俱行之心……（中略）以與喜悅俱行之心……（中略）以與
平靜俱行之心遍滿一方後而住，像這樣第二的，像這樣第三的，像這樣第四的，像這樣上下、橫向、到處，以對一切如對自己，以與平靜俱行的、廣大的、變大的、無量的、無怨恨的、無瞋害的心遍滿全部世間後而住。
襪謝德！猶如有力氣的吹海螺者少困難地就使四方了知。同樣的，襪謝德！當平靜心解脫已這麼修習時，凡所作的有量業，它在那裡無殘餘，它在那裡不住立。襪謝德！這[也]是梵天們的共住狀態道路。(556)
襪謝德！你怎麼想它：這麼住的比丘是有所有物者，或無所有物者？」「喬達摩尊師！是無所有物者。」
「是有怨恨心者或無怨恨心者？」「喬達摩尊師！是無怨恨心者。」
「是有瞋害心者或無瞋害心者？」「喬達摩尊師！是無瞋害心者。」
「是有污染心者或無污染心者？」「喬達摩尊師！是無污染心者。」
「是自在者或不自在者？」「喬達摩尊師！是自在者。」
「襪謝德！像這樣，確實，比丘是無所有物者，梵天是無所有物者，是否無所有物的比丘與無所有物的梵天一起會合、集合呢？」「是的，喬達摩尊師！」「好！襪謝德！確實，『那位無所有物的比丘以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這存在可能性。(557)
襪謝德！像這樣，確實，比丘是無怨恨心者，梵天是無怨恨心者……（中略）比丘是無瞋害心者，梵天是無瞋害心者……比丘是無污染心者，梵天是無污染心者……比丘是自在者，梵天是自在者，是否自在的比丘與自在的梵天會合、集合在一起呢？」「是的，喬達摩尊師！」「好！襪謝德！確實，『那位自在的比丘以身體的崩解，死後將成為與梵天共住狀態。』這存在可能性。」(558)
在這麼說時，學生婆羅門襪謝德與婆羅墮若對世尊說這個：
「太偉大了，喬達摩尊師！太偉大了，喬達摩尊師！喬達摩尊師！猶如扶正顛倒的，或揭開隱藏的，或告知迷路者的道路，或在黑暗中持燈火：『有眼者們看見諸色。』同樣的，法被喬達摩尊師以種種法門說明。這些我們
歸依喬達摩尊師、法、
比丘僧團，請喬達摩尊師記得我為
優婆塞，從今天起
已終生歸依。」(559)
三明經第十三終了。
戒蘊品終了，其
攝頌：
「梵、沙門、安玻德，犬、古得旦得、摩訶里、若里，
獅子、玻得播達、蘇玻、給哇得，羅希者、三明十三則。」
戒蘊品經典終了。
DN.13/(13) Tevijjasuttaṃ
518. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena manasākaṭaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane.
519. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā manasākaṭe paṭivasanti, seyyathidaṃ– caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇusoṇi brāhmaṇo todeyyo brāhmaṇo aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā.
520. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Atha kho vāseṭṭho māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā”ti. Bhāradvājopi māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā”ti. Neva kho asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi bhāradvājo māṇavopi vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.
521. Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi– “ayaṃ kho, bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato– “itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā”ti Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati, tathā naṃ dhāressāmā”ti. “Evaṃ, bho”ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
Maggāmaggakathā
522. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca– “idha, bho gotama, amhākaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Ahaṃ evaṃ vadāmi– ‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā’ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha– ‘ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’ti. Ettha, bho gotama, attheva viggaho, atthi vivādo, atthi nānāvādo”ti.
523. “Iti kira vāseṭṭha, tvaṃ evaṃ vadesi– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā”ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā”ti. Atha kismiṃ pana vo, vāseṭṭha, viggaho, kismiṃ vivādo, kismiṃ nānāvādo”ti?
524. “Maggāmagge, bho gotama. Kiñcāpi, bho gotama, brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāya.
“Seyyathāpi bho gotama, gāmassa vā nigamassa vā avidūre bahūni cepi nānāmaggāni bhavanti, atha kho sabbāni tāni gāmasamosaraṇāni bhavanti; evameva kho, bho gotama, kiñcāpi brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā Chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.
Vāseṭṭhamāṇavānuyogo
525. “Niyyantīti vāseṭṭha vadesi”? “Niyyantīti, bho gotama, vadāmi”. “Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi”? “Niyyantīti, bho gotama, vadāmi”. “Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi”? “Niyyantī”ti, bho gotama, vadāmi”.
“Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”
“Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
“Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
“Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
526. “Kiṃ pana, vāseṭṭha, yepi tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi evamāhaṃsu– ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
527. “Iti kira, vāseṭṭha, natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā yena brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– ‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’”ti.
528. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
“Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. ‘Ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
529. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, andhaveṇi paramparasaṃsattā purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Evameva kho, vāseṭṭha, andhaveṇūpamaṃ maññe tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ, purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Tesamidaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ hassakaññeva sampajjati, nāmakaññeva sampajjati, rittakaññeva sampajjati, tucchakaññeva sampajjati.
530. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī”ti?
“Evaṃ, bho gotama, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī”ti.
531. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, pahonti tevijjā brāhmaṇā candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
“Iti kira, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, tesampi nappahonti candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā”ti.
532. “Iti pana na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– “mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā”ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.
533. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
“Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Janapadakalyāṇī-upamā
534. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, puriso evaṃ vadeyya– “ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi, taṃ kāmemī”ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ– khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā”ti? Iti puṭṭho “no”ti vadeyya.
“Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā”ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī”ti? Iti puṭṭho “āmā”ti vadeyya.
535. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
536. “Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– “mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā”ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.
537. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
“Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Nisseṇī-upamā
538. “Seyyathāpi vāseṭṭha, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya– pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ– puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā”ti? Iti puṭṭho “no”ti vadeyya.
“Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi, na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī”ti? Iti puṭṭho “āmā”ti vadeyya.
539. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
540. “Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– mayametaṃ jānāma mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmāti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema, ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.
541. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.
“Sādhu, vāseṭṭha. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasabyatāyāti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Aciravatīnadī-upamā
542. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre ṭhito pārimaṃ tīraṃ avheyya– “ehi pārāpāraṃ, ehi pārāpāran”ti.
543. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu tassa purisassa avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā aciravatiyā nadiyā pārimaṃ tīraṃ orimaṃ tīraṃ āgaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
544. “Evameva kho, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā evamāhaṃsu– “indamavhayāma, somamavhayāma, varuṇamavhayāma, īsānamavhayāma, pajāpatimavhayāma, brahmamavhayāma, mahiddhimavhayāma, yamamavhayāmā”ti.
“Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
545. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre daḷhāya anduyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ baddho.
“Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
546. “Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā …pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“Ime kho, vāseṭṭha, pañca kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti Ime kho vāseṭṭha pañca kāmaguṇe tevijjā brāhmaṇā gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā, te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā, te dhamme samādāya vattamānā pañca kāmaguṇe gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjantā kāmandubandhanabaddhā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
547. “Seyyathāpi vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre sasīsaṃ pārupitvā nipajjeyya.
“Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.
548. “Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ. Ime kho, vāseṭṭha, pañca nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti.
549. “Imehi kho, vāseṭṭha, pañcahi nīvaraṇehi tevijjā brāhmaṇā āvuṭā nivuṭā onaddhā pariyonaddhā. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā pañcahi nīvaraṇehi āvuṭā nivuṭā onaddhā pariyonaddhā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Saṃsandanakathā
550. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, kinti te sutaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ, sapariggaho vā brahmā apariggaho vā”ti? “Apariggaho, bho gotama”. “Saveracitto vā averacitto vā”ti? “Averacitto, bho gotama”. “Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā”ti? “Abyāpajjacitto, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā”ti? “Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Vasavattī, bho gotama”.
“Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, sapariggahā vā tevijjā brāhmaṇā apariggahā vā”ti? “Sapariggahā, bho gotama”. “Saveracittā vā averacittā vā”ti? “Saveracittā, bho gotama” “Sabyāpajjacittā vā abyāpajjacittā vā”ti? “Sabyāpajjacittā, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacittā vā asaṃkiliṭṭhacittā vā”ti? “Saṃkiliṭṭhacittā, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Avasavattī, bho gotama”.
551. “Iti kira, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā apariggaho brahmā. Api nu kho sapariggahānaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
“Iti kira, vāseṭṭha, saveracittā tevijjā brāhmaṇā, averacitto brahmā …pe… sabyāpajjacittā tevijjā brāhmaṇā abyāpajjacitto brahmā… saṃkiliṭṭhacittā tevijjā brāhmaṇā asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… avasavattī tevijjā brāhmaṇā vasavattī brahmā, api nu kho avasavattīnaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, avasavattī tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
552. “Idha kho pana te, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā āsīditvā saṃsīdanti, saṃsīditvā visāraṃ pāpuṇanti, sukkhataraṃ maññe taranti. Tasmā idaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ tevijjā-iriṇantipi vuccati, tevijjāvivanantipi vuccati, tevijjābyasanantipi vuccatī”ti.
553. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – “sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī”ti. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha. Āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭan”ti? “Evaṃ, bho gotama, āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭan”ti.
554. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, idhassa puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho. Tamenaṃ manasākaṭato tāvadeva avasaṭaṃ manasākaṭassa maggaṃ puccheyyuṃ. Siyā nu kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Taṃ kissa hetu”? “Amu hi, bho gotama, puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho, tassa sabbāneva manasākaṭassa maggāni suviditānī”ti.
“Siyā kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā, na tveva tathāgatassa brahmaloke vā brahmalokagāminiyā vā paṭipadāya puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānaṃ cāhaṃ, vāseṭṭha, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ, yathā paṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno, tañca pajānāmī”ti.
555. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – “sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī”ti. “Sādhu no bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetu ullumpatu bhavaṃ gotamo brāhmaṇiṃ pajan”ti. “Tena hi, vāseṭṭha, suṇāhi; sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī”ti. “Evaṃ bho”ti kho vāseṭṭho māṇavo bhagavato paccassosi.
Brahmalokamaggadesanā
556. Bhagavā etadavoca– “idha, vāseṭṭha, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho …pe… (yathā 190-212 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, vāseṭṭha, bhikkhu sīlasampanno hoti …pe… tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
“So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
“Seyyathāpi, vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya; evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.
“Puna caparaṃ, vāseṭṭha, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā …pe… muditāsahagatena cetasā …pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
“Seyyathāpi vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya. Evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayaṃ kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.
557. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, evaṃvihārī bhikkhu sapariggaho vā apariggaho vā”ti? “Apariggaho, bho gotama”. “Saveracitto vā averacitto vā”ti? “Averacitto, bho gotama”. “Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā”ti? “Abyāpajjacitto, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā”ti? “Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Vasavattī, bho gotama”.
“Iti kira, vāseṭṭha, apariggaho bhikkhu, apariggaho brahmā. Api nu kho apariggahassa bhikkhuno apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “Evaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, so vata vāseṭṭha apariggaho bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpago bhavissatī”ti, ṭhānametaṃ vijjati.
558. “Iti kira, vāseṭṭha, averacitto bhikkhu, averacitto brahmā …pe… abyāpajjacitto bhikkhu, abyāpajjacitto brahmā… asaṃkiliṭṭhacitto bhikkhu, asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… vasavattī bhikkhu, vasavattī brahmā, api nu kho vasavattissa bhikkhuno vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti “Evaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, so vata, vāseṭṭha, vasavattī bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpago bhavissatīti, ṭhānametaṃ vijjatī”ti.
559. Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ– “abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate”ti.
Tevijjasuttaṃ niṭṭhitaṃ terasamaṃ.
Sīlakkhandhavaggo niṭṭhito.
Tassuddānaṃ–
Brahmāsāmañña-ambaṭṭha soṇakūṭamahālijālinī.
Sīhapoṭṭhapādasubho kevaṭṭo, lohiccatevijjā terasāti.
Sīlakkhandhavaggapāḷi niṭṭhitā.